Thú chơi cành quả

Lâu nay, người Hà Nội vốn đã có tiếng là hào hoa, thanh lịch. Cái phong thái, cốt cách thanh tao, nhã nhặn ấy không chỉ thể hiện ở lời ăn, tiếng nói, trang phục, cách đối nhân xử thế, ẩm thực... mà còn biểu hiện thăng hoa rực rỡ qua những thú chơi mang đậm chất nghệ thuật như: cắm hoa, cắt gọt hoa thủy tiên, chơi gốm, cắt tỉa, tạo hình củ quả... Nhưng mấy năm trở lại đây, có một thú chơi được gọi là khúc biến tấu đột phá của những người yêu hoa và gốm. Đó là thú chơi cành quả tươi.

02/10/2022 09:41

'Ngắm một bình quả tươi mang lại cảm giác sung túc, đủ đầy...'. Ảnh: Hoàng Thu Phố.

Nếu như hoa có mùa nào hoa nấy thì quả cũng vậy, mùa nào quả nấy. Nhưng đại đa số, các loại quả thường chín vào mùa thu. Cũng đúng thôi, thuận theo quy luật tự nhiên: Mùa xuân ra hoa thì mùa thu quả chín. Nào na, nào ổi. Nào khế, nào chanh. Nào nhãn, nào hồng. Đến cả táo mèo, cherry Tây Bắc cũng hối hả xuôi về thủ đô để kịp phục vụ những người yêu nghệ thuật cắm hoa đất kinh kỳ ngàn năm văn hiến.

Hoa thì có thể cắm vào rất nhiều vật đựng khác nhau, làm bằng các chất liệu khác nhau. Có thể là thủy tinh, gốm, sứ, tre, gỗ hay nhựa tổng hợp... Nhưng khi cắm cành quả tươi thì cứ phải dùng bình gốm loại đất nung hoặc sành mới gọi là phù hợp.

Thi thoảng ta cũng có thể cắm vào các bình sứ bóng bẩy với các họa tiết trang trí vui mắt nhưng không đẹp bằng loại gốm mộc mạc. Cái chất đất nung thô mộc, xù xì, trầm lắng màu thời gian của gốm sao mà hợp với màu nâu nâu, rêu mốc thân gỗ của cành quả tươi đến thế. Bình gốm chắc chắn, nặng đầm tay nom có vẻ đối nghịch với thế uốn lượn, khẳng khiu, la đà, bay bổng của cành quả nhưng xem ra chúng lại tạo hiệu ứng thị giác đặc biệt, bổ khuyết cho nhau và làm tôn vẻ đẹp đặc trưng của nhau lên.

Chơi cành quả có khác gì chơi hoa không? Có chứ! Ngoài những điểm tương đồng như đều sử dụng các dụng cụ và vật cắm có chứa nước để giữ cho hoa, quả tươi lâu; đều có thể áp dụng những mẫu cắm hoa chuẩn mực hoặc tự do, phá cách, thì nghệ thuật cắm hoa và quả sẽ có những cách thức cắm khác nhau, mang lại những cảm xúc khác nhau cho người cắm cũng như người thưởng lãm.

Cắm hoa có thể cắm riêng một loại hoa hoặc kết hợp nhiều loại hoa, điển hình là phong cách cắm hoa châu Âu rất ưa chuộng kiểu phối hợp này. Ngoài hoa là nguyên liệu chính ra thì cắm hoa còn cần đến các loại lá để làm nền và che xốp cắm hoặc bàn chông, các loại hoa phụ nhỏ hơn để điểm xuyết, tăng thêm vẻ sinh động cho tác phẩm.

Nhưng khi cắm quả, người chơi sẽ thường chỉ chọn một loại quả duy nhất để cắm, tạo nên sự đồng bộ, thống nhất cho cả bình. Để tránh sự nhàm chán, đơn điệu vì chỉ dùng một loại quả nhất định, chúng ta sẽ chọn cành với nhiều kiểu dáng khác nhau. Có cành thế trực thẳng đứng tạo cảm giác mạnh mẽ, vững chãi, kết hợp với cành dáng huyền trườn ngang khỏi miệng bình và cành dáng thác đổ, rủ xuống, trĩu trịt, la đà, mềm mại.

Thân cành càng sần sùi, uốn lượn thì càng dễ tạo nên đường nét đẹp giống như trong thiên nhiên. Bên cạnh đó, người chơi còn có thể chọn quả với nhiều kích cỡ khác nhau, ở các độ sinh trưởng, phát triển khác nhau, có quả nhỏ, quả to, quả xanh, quả ương, quả chín; sắp xếp, bố cục sao cho đẹp mắt, có trọng tâm, có điểm nhấn và màu sắc hài hòa.

Không chỉ cắm một loại quả, người chơi có thể kết hợp cùng phụ kiện để sắp đặt, trang trí...

Nếu như ai đó để ý một chút thì sẽ thấy, dường như những người thích chơi các loại hoa có vẻ đẹp hoang dại của núi rừng Tây Bắc (mà người trong giới thường gọi đùa vui là “những người chơi hệ củi”) như hoa lê, hoa mơ, hoa mận, táo mèo... thì thường khi trời bắt đầu chuyển sang thu, những vạt nắng bắt đầu dịu nhẹ đi, trời mát hơn và cơn gió heo may đầu tiên ùa về, họ đã bắt đầu ngóng trông, đặt hàng, đón đợi những cành quả lúc lỉu hanh hanh chín được chuyển từ miền núi về miền xuôi để có thể ra tay, trổ tài cắm quả. Từng bó cành quả, chủ yếu là những cành nhánh được cắt từ sáng sớm, bó gọn gàng, cẩn thận, vận chuyển ngay trong ngày để đảm bảo độ tươi mới.

Cắm quả cũng bao gồm nhiều công đoạn khá giống với nghệ thuật cắm hoa. Bước đầu tiên khi mua về là sơ chế, rửa sạch, tỉa bỏ bớt lá thừa, lá sâu úa, quả dập nát rồi ngâm hoặc cắm vào chậu nước sạch để cành ngậm nước và hồi tỉnh.

Bởi cành cây là thân gỗ rất rắn chắc, khó hút nước nên phải cho cành uống nước lâu hơn hoa. Sau đó, chúng ta mới ngắm nghía các cành quả để chọn bình cho phù hợp nếu muốn tận dụng tối đa vẻ đẹp và kích thước tự nhiên của bó cành. Ngược lại, nếu người cắm đã có sẵn ý tưởng và bình cắm thì sẽ cắt tỉa và sắp đặt các cành sao cho phù hợp với kích thước và chủ đề đã được lên sẵn của chủ nhân. Nhưng cho dù như thế nào thì cũng nên tỉa bớt cành, quả, để lại ít lá thôi để làm nổi bật những chùm quả căng mọng.

Không chỉ cắm một loại quả, chúng ta có thể kết hợp cùng phụ kiện để sắp đặt, trang trí bình quả như một tác phẩm trang trí nội thất độc đáo. Hãy tận dụng những quả bị rụng còn tươi nguyên hoặc những quả chúng ta cắt tỉa ra để bày vào một chiếc khay, đĩa, giỏ… nhỏ đặt bên cạnh bình quả chính. Một vài quả bày trên mặt bàn cộng thêm vài ba chiếc lá rụng lác đác như thể vườn cây vừa có cơn gió mạnh thổi ào qua khiến cho chúng bị rụng xuống sân nhà. Sống động và đầy chất thơ.

Bất cứ một tác phẩm nghệ thuật nào khi đưa vào trang trí cũng cần được sắp đặt trong một không gian phù hợp thì mới tôn được trọn vẹn và nâng tầm vẻ đẹp của tác phẩm cũng như chính không gian đó. Tùy theo kích thước của bình quả mà chúng ta chọn cho nó một không gian trưng bày tương xứng. Nếu là bình nhỏ thì dễ rồi. Gần như bày ở đâu cũng được. Bàn nước, bàn ăn, bàn trang điểm, tủ, kệ…

Nhưng nếu là bình to với nhiều cành vươn cao, tỏa rộng, trầm bổng la đà, bạn hãy trưng bày trong một không gian rộng rãi, thoáng đãng, màu sắc phần phông nền đơn sắc, nhã nhặn, tông trầm hoặc trắng sữa càng đẹp. Nội thất là gỗ tự nhiên càng sang trọng. Có thể bày thêm một vài món đồ gốm nhỏ tương đồng. Thêm chút ánh sáng vàng nồng ấm. Hoặc bày bình quả ở cạnh cửa sổ để đón ánh nắng mùa thu vàng như mật chảy tràn vào, hòa quyện với sắc hanh vàng của trái chín mùa thu.

Chơi hoa có cái khó của chơi hoa. Chơi quả có cái dễ của chơi quả. Chỉ cần ta thật sự yêu thích, thậm chí không tốn xu nào nếu có sẵn cây ổi, na, chanh, khế, cà phê, cọ… trong vườn nhà hoặc xin được của nhà hàng xóm tốt bụng, bỏ thêm một chút thời gian là chúng ta đã có được một bình quả tươi tắn, trĩu trịt để trang trí cho không gian thêm màu sắc ấm cúng rồi.

Ngắm một bình hoa nở là ngắm một vẻ đẹp từ e ấp đến mãn khai của hoa, như thể ta đang được ngắm vẻ thanh xuân rực rỡ đầy sức sống của một người con gái. Còn ngắm một bình quả tươi là ta đang thưởng thức một vụ mùa bội thu, mang lại cảm giác sung túc, ấm no, đủ đầy.

Bởi thế cho nên, nghệ thuật chơi cành quả tươi mấy năm gần đây đã phát triển thành một trào lưu thú vị của những người yêu hoa lá đất Hà thành.