'Nát óc' với 12 quan điểm lịch sử về bản chất của thời gian

Thời gian là một trong những khái niệm bí ẩn và phức tạp nhất trong khoa học và triết học, và có nhiều giả thuyết về bản chất của thời gian, bao gồm các quan điểm từ vật lý đến triết học.

13/11/2024 07:10

Thời gian là một chiều hướng tương đối. Theo thuyết tương đối của Einstein, thời gian không phải là một hằng số cố định mà phụ thuộc vào tốc độ và lực hấp dẫn. Do đó, thời gian trôi chậm lại khi gần các vật thể có khối lượng lớn và nhanh hơn khi ở xa chúng, hoặc ở tốc độ lớn gần vận tốc ánh sáng. Ảnh: Pinterest.

Thời gian là một chiều thứ tư trong không-thời gian. Theo thuyết tương đối rộng của Einstein, thời gian không tách biệt mà là một chiều trong cấu trúc không-thời gian 4 chiều. Sự cong của không-thời gian (do khối lượng và năng lượng gây ra) có thể làm thời gian trôi chậm lại hoặc nhanh hơn tùy thuộc vào lực hấp dẫn. Ảnh: Pinterest.

Thời gian chỉ là một ảo tưởng. Triết gia Immanuel Kant và một số nhà vật lý lý thuyết như Julian Barbour cho rằng thời gian chỉ là một sản phẩm của nhận thức, một công cụ do bộ não con người tạo ra để sắp xếp các sự kiện. Theo quan điểm này, thời gian không tồn tại độc lập mà là một ảo ảnh của ý thức. Ảnh: Pinterest.

Thời gian có tính chất gián đoạn, không liên tục. Giả thuyết này cho rằng thời gian có tính chất lượng tử và tồn tại dưới dạng các 'khoảnh khắc' rời rạc, giống như các hạt trong thế giới vi mô. Điều này trái ngược với quan điểm truyền thống rằng thời gian là một dòng chảy liên tục. Ảnh: Pinterest.

Thời gian là một dòng chảy một chiều. Theo lý thuyết này, thời gian có một hướng xác định, gọi là 'mũi tên của thời gian'. Thứ tự của các sự kiện diễn ra từ quá khứ, qua hiện tại đến tương lai. Điều này liên quan đến khái niệm về entropy trong nhiệt động lực học, vì entropyi của vũ trụ luôn tăng lên theo thời gian. Ảnh: Pinterest.

Thời gian liên quan đến nhận thức của con người. Nhiều nhà tâm lý học và triết học cho rằng thời gian phụ thuộc vào ý thức. Bộ não con người có thể bóp méo cảm nhận về thời gian, khiến nó trôi chậm hay nhanh hơn trong các tình huống khác nhau. Điều này dẫn đến ý kiến rằng thời gian không tuyệt đối mà phụ thuộc vào nhận thức. Ảnh: Pinterest.

Thời gian như một chiều vòng lặp. Nhiều nền văn hóa và triết học cổ xưa, như triết học Ấn Độ và Hy Lạp cổ đại, xem thời gian như một vòng lặp. Theo quan điểm này, các sự kiện và chu kỳ của vũ trụ sẽ lặp lại trong vô tận, tạo thành một chuỗi các vòng lặp không bao giờ kết thúc. Ảnh: Pinterest.

Thời gian là kết quả của thay đổi. Aristotle đã đề xuất rằng thời gian chỉ là một cách đo lường sự thay đổi. Theo giả thuyết này, nếu không có thay đổi hoặc chuyển động, thì không có khái niệm về thời gian. Điều này gợi ý rằng thời gian là một khía cạnh của quá trình chứ không phải là một thực thể độc lập. Ảnh: Pinterest.

Thời gian như một quá trình thoái hóa thông tin. Một số nhà vật lý, như Carlo Rovelli, cho rằng thời gian có thể là một quá trình mất mát thông tin. Khi sự tương tác giữa các vật thể trong vũ trụ tăng lên, chúng ta mất đi khả năng phục hồi thông tin về quá khứ, và điều này tạo ra cảm giác về sự 'tiến lên' của thời gian. Ảnh: Pinterest.

Thời gian liên quan đến trạng thái lượng tử. Một số lý thuyết lượng tử cho rằng thời gian không thể tách rời khỏi trạng thái của các hạt cơ bản. Trong thế giới lượng tử, các hạt có thể tồn tại ở trạng thái chồng chập, và chỉ khi có người quan sát, thời gian mới được xác định rõ ràng. Ảnh: Pinterest.

Thời gian là một ảo tưởng trong thuyết vạn vật. Một số nhà vật lý lý thuyết cho rằng trong lý thuyết vạn vật, chẳng hạn như lý thuyết dây hoặc lý thuyết vòng lặp hấp dẫn (loop quantum gravity), khái niệm thời gian có thể không tồn tại như chúng ta nghĩ. Thay vào đó, tất cả các sự kiện có thể đồng thời tồn tại, và thời gian chỉ là một cách nhìn do giới hạn của não bộ. Ảnh: Pinterest.

Thời gian là một trường năng lượng. Một số giả thuyết đề xuất rằng thời gian có thể là một loại trường năng lượng, tương tự như trường điện từ hay trường hấp dẫn. Theo quan điểm này, thời gian là một loại 'trường nền' trong vũ trụ mà mọi thứ phải tương tác và phụ thuộc vào. Ảnh: Pinterest.

Tóm lại, mặc dù có nhiều giả thuyết về bản chất của thời gian, câu hỏi về việc 'thời gian là gì' vẫn chưa có câu trả lời rõ ràng. Các giả thuyết trên là những cách nhìn nhận khác nhau, mỗi giả thuyết mở ra những hướng nghiên cứu và tranh luận khác nhau trong khoa học và triết học. Ảnh: Pinterest.