Đi lễ văn minh

Công tác quản lý, tổ chức ở các địa phương đã có nhiều chuyển biến tích cực, đi vào nề nếp, giúp thay đổi nhận thức, đồng thời nâng cao trách nhiệm của cộng đồng.

11/02/2025 15:12

Mỗi năm, Việt Nam có gần 9000 lễ hội. Những lễ hội quy mô lớn, đặc sắc đa phần diễn ra vào dịp đầu năm. Trong những ngày qua, nhiều lễ hội lớn đã khai hội, người dân đổ về các đền, chùa, khu di tích để du Xuân trẩy hội, đồng thời gửi gắm ước nguyện tốt đẹp trong năm mới cho bản thân và gia đình. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp do chưa nhận thức đúng về nét đẹp văn hóa trong các hoạt động tâm linh nên đây đó vẫn còn hiện tượng bói toán, tranh cướp lộc hay đốt vàng mã tràn lan. Để ngăn chặn, loại bỏ tình trạng này, cách làm tại tỉnh Khánh Hòa là định hình chuẩn mực ứng xử tại các điểm di tích, thờ tự, hướng du khách tới thói quen đi lễ văn minh.

Không chỉ ở Khánh Hòa, tại nhiều địa phương, các hủ tục cũng dần được loại bỏ. Lễ hội mang yếu tố bạo lực, không phù hợp với xu thế thời đại đã chuyển đổi hình thức thực hành nghi lễ như lễ hội Ném Thượng Bắc Ninh không tổ chức chém lợi giữa sân đình, hội phết đình Đông Lai, Vĩnh Phúc được tổ chức theo hình thức mới, không cướp phết mà chỉ thực hành trình diễn nghi lễ hội của 90 làng Cơ Tu, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam bỏ tục đâm trâu. Có thể thấy, từ đầu năm tới nay thì phần lớn hoạt động lễ hội du xuân tại những điểm di tích thờ tự đều diễn ra trong không khí linh thiêng, trang trọng, an toàn, lành mạnh. Công tác quản lý, tổ chức ở các địa phương trong cả nước đã có nhiều chuyển biến tích cực, đi vào nề nếp, giúp thay đổi nhận thức, đồng thời nâng cao trách nhiệm của cộng đồng.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện yêu cầu cấp bộ, ngành, địa phương đảm bảo thực hiện nếp sống văn minh, an toàn và tiết kiệm trong các hoạt động lễ hội sau Tết Nguyên đán Ất Tỷ và lễ hội Xuân năm 2025. Công điện nhấn mạnh việc tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các vi phạm trong hoạt động lễ hội, đặc biệt là các hành vi lợi dụng di tích, lễ hội, tín ngưỡng để trục lợi, hoặc hoạt động mê tín dị đoan.

Pháp luật cũng đã có những quy định cụ thể để xử phạt những vi phạm khi tham gia lễ hội, như phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 200.000 - 500.000 đồng đối với một trong các hành vi thắp hương hoặc đốt vàng mã không đúng nơi quy định, nói tục chửi thề xúc phạm tâm linh gây ảnh hưởng đến không khí trang nghiêm của lễ hội, mặc trang phục không lịch sử hoặc không phù hợp với truyền thống văn hóa Việt Nam. Nếu có hành vi chèo kéo người tham dự lễ hội sử dụng dịch vụ hàng hóa của mình bị phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng. Nếu lợi dụng hoạt động tổ chức lễ hội để trục lợi hoặc tham gia hoạt động mê tín dị đoan trong lễ hội sẽ bị phạt tiền từ 3 - 5 triệu đồng. Với hành vi ép buộc tổ chức, cá nhân tham gia đóng góp kinh phí tổ chức lễ hội bị phạt tiền từ 5 - 10 triệu đồng đồng thời bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả, buộc hoàn lại số tiền có được do thực hiện hành vi vi phạm.

Năm nay, nhiều phương pháp quản lý ứng dụng chuyển đổi số được áp dụng, như tích hợp vé thắng cảnh và vé xuồng đò thành vé điện tử thống nhất tại lễ hội Chùa Hương đã giúp giảm nạn chèo kéo, chèn ép du khách đáng kể, công tác đảm bảo an ninh trật tự, phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm tại các khu di tích và lễ hội được đảm bảo.

Trong số gần 9000 lễ hội trên cả nước, có tới hơn 8000 lễ hội truyền thống, thờ phụng tôn vinh những bậc anh hùng, những vĩ nhân có công lao to lớn trong việc gìn giữ, bảo vệ và xây dựng đất nước. Do vậy, lễ hội cũng là một hình thức giáo dục vô cùng ý nghĩa đối với lớp trẻ hiện nay, là kho tàng tư liệu quý giá về quá khứ 1000 năm văn hiến của dân tộc. Việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy nét đẹp văn hóa của lễ hội, đồng thời thích ứng nếp sống văn minh, tuân thủ pháp luật, chính là cách để duy trì kế thừa những giá trị đáng tự hào mà cha ông đã vun đắp.