Cẩn thận thuốc xương khớp gia truyền gây suy tuyến thượng thận, trụy tim mạch

Suy tuyến thượng thận do thuốc là hậu quả thường gặp khi người bệnh cơ xương khớp lạm dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc, không được cấp phép...

08/10/2025 20:39

Bà Mơ, 85 tuổi, thoái hóa cột sống thắt lưng, uống thuốc 'gia truyền' 4 năm, nay bác sĩ chẩn đoán suy tuyến thượng thận do thuốc.

Bà Mơ cho biết thuốc được cháu đi làm xa gửi về, nhiều người làng cùng mua uống. Loại thuốc này được quảng cáo là thuốc 'gia truyền', dạng viên tễ bọc trong túi nilon kèm mẩu giấy nhỏ hướng dẫn liều dùng và số điện thoại, không ghi giấy phép được cấp.

Mỗi khi đau lưng, tê bì hai chân, bà uống 20 viên theo hướng dẫn, hết đau bà giảm liều xuống một nửa, vẫn đau thì tăng liều gấp đôi. Gần đây bà đau lưng nặng không đi lại được, không ngủ được.

Thuốc 'gia truyền' bệnh nhân tự mua uống - Ảnh BVCC

PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa, Trưởng khoa Cơ xương khớp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, chẩn đoán bà Mơ bị thoái hóa cột sống, xẹp mới đốt sống L5, thoát vị nhiều đĩa đệm, loãng xương kèm suy tuyến thượng thận do thuốc.

PGS.TS Hoa giải thích suy tuyến thượng thận do thuốc là hậu quả thường gặp khi người bệnh cơ xương khớp lạm dụng các loại thuốc 'gia truyền' không rõ nguồn gốc, không được cấp phép, có thành phần không rõ ràng và thường được trộn thêm corticosteroid ngoại sinh.

Corticosteroid vốn là một hormone steroid ở dạng nội sinh, được vỏ thượng thận của cơ thể người tiết ra tự nhiên để điều tiết các quá trình sinh lý như phản ứng với căng thẳng, đáp ứng miễn dịch, điều hòa viêm… Corticosteroid ngoại sinh là các hormone steroid được con người tổng hợp thành thuốc, đưa vào cơ thể bằng đường uống, tiêm, xịt, nhỏ niêm mạc hoặc bôi ngoài da.

Corticosteroid có tác dụng ức chế miễn dịch, giảm viêm và giảm đau nhanh nên được sử dụng để điều trị bệnh cơ xương khớp, nhưng cần được bác sĩ kê đơn, điều chỉnh liều theo từng tình trạng và giai đoạn bệnh cụ thể. 'Bệnh nhân uống thuốc ‘gia truyền’ nhiều corticosteroid ngoại sinh khiến tuyến thượng thận giảm tiết corticosteroid nội sinh, lâu dần tự suy yếu và mất chức năng', PGS Hoa nói.

PGS Hoa tư vấn nữ bệnh nhân uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ - Ảnh BVCC

Suy tuyến thượng thận do lạm dụng thuốc chứa corticosteroid thường có triệu chứng béo vùng trung tâm, tích tụ mỡ quanh mặt, cổ, bụng và ngực, khuôn mặt tròn, đỏ, trong khi cơ ở chân tay teo, xuất hiện vết rạn da, dễ bầm tím, còn gọi là hội chứng Cushing. Bệnh nhân cũng gặp cảm giác mệt mỏi, chán ăn, tăng huyết áp và đường huyết, thay đổi tính cách, cáu kỉnh hoặc yếu đuối bất thường.

Nếu suy tuyến thượng thận cấp, người bệnh có thể gặp nhiều biến chứng nguy hiểm như tụt huyết áp, trụy tim mạch, rối loạn điện giải gây hôn mê, tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Bác sĩ điều trị nội khoa cho bà Mơ trước khi phẫu thuật bơm xi măng sinh học, kết hợp nội soi giải nén ống sống thắt lưng. Sau hai ngày, bà có thể tập đi lại, nhưng phải theo dõi điều trị suy tuyến thượng thận kéo dài.

Theo ThS.BS Nguyễn Đăng Quân, Bệnh viện Nội tiết Trung ương cho biết, tuyến thượng thận là một cơ quan nội tiết, tham gia vào quá trình chuyển hóa năng lượng của các tế bào trong cơ thể. Bên cạnh đó, các hormone của tuyến thượng thận còn đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định huyết áp, giữ cân bằng nội môi và giúp cơ thể chống đỡ với stress.

Suy vỏ tuyến thượng thận là tình trạng mà vỏ tuyến thượng thận sản sinh ra quá ít hormone cortisol làm rối loạn các quá trình chuyển hóa trong cơ thể, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của con người.

Suy tuyến thượng thận vì uống thuốc gia truyền trị đau xương khớp - Ảnh minh họa BVCC

Triệu chứng suy tuyến thượng thận ở mỗi người có thể khác nhau, nhưng các dấu hiệu suy tuyến thượng thận thường gặp là:

Suy tuyến thượng thận mạn tính: Mệt mỏi, chóng mặt; Thường xuyên bị buồn nôn, nôn mửa, bụng cồn cào khó chịu, tiêu chảy; Da sẫm màu, vùng núm vú, miệng, trực tràng, bìu, âm đạo bị xanh đen; Sụt cân, chán ăn không rõ nguyên nhân.

Suy tuyến thượng thận cấp: Da nhợt nhạt, lạnh, huyết áp thấp; Người bệnh bị nôn mửa, tiêu chảy nặng; Thở nhanh, khó thở, chóng mặt đi kèm với đau đầu dữ dội; Yếu cơ, nếu nặng có thể hôn mê.

'Với người bệnh mắc các bệnh về rối loạn chuyển hóa như gout, đái tháo đường, suy tuyến thượng thận cần thăm khám định kỳ và điều trị tại các sở sở y tế chuyên khoa.

Hiện nay, vẫn chưa có thuốc điều trị khỏi hoàn toàn các bệnh về rối loạn chuyển hóa, do đó nếu người bệnh không phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây những biến chứng nguy hiểm. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách sẽ giúp người bệnh cải thiện bệnh', ThS.BS Nguyễn Đăng Quân cho biết.

'Người mắc bệnh xương khớp không nên tự ý mua hoặc mách nhau sử dụng các loại thuốc 'gia truyền' trôi nổi, không rõ nguồn gốc. Người bệnh nên đi khám đúng lịch hẹn, tuân thủ đơn thuốc điều trị được bác sĩ tại bệnh viện chỉ định.

Nếu có nhu cầu đổi thuốc, uống thêm thuốc hoặc thực phẩm chức năng cần tham khảo ý kiến bác sĩ. Nhiều loại thuốc xương khớp có thành phần tương tác hoặc tương kỵ với nhau, cần được tính toán liều lượng cẩn thận, phù hợp với tình trạng của người bệnh', PGS.TS Hoa khuyến cáo.

Theo Thúy Nga/Tri thức & Cuộc sống