Giao mùa, bệnh nhi tăng đột biến: Chuyên gia cảnh báo 'đừng tự ý mua kháng sinh cho trẻ'

Thời điểm giao mùa luôn là 'giai đoạn vàng' của các bệnh lý đường hô hấp. Tại nhiều bệnh viện trên địa bàn Hà Nội, lượng trẻ đến khám vì ho, sốt, sổ mũi, viêm long hô hấp tăng mạnh những tuần gần đây.

01/12/2025 14:42

Cùng với áp lực quá tải bệnh nhi, một vấn đề đáng lo ngại khác cũng nổi lên: Tình trạng phụ huynh tự ý mua kháng sinh điều trị cho trẻ, một thói quen đã tồn tại nhiều năm nhưng ngày càng tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Tâm lý xót con và thói quen 'ra hiệu thuốc'

Ở các đô thị lớn, không khó để bắt gặp cảnh cha mẹ bế con đến nhà thuốc, mô tả vài triệu chứng và xin tư vấn thuốc - thường là thuốc hạ sốt, siro ho và không ít trường hợp là cả kháng sinh. Tâm lý 'cho con uống cho nhanh khỏi' vẫn âm ỉ tồn tại, đặc biệt khi trẻ quấy khóc, sốt về đêm hoặc ho kéo dài.

Tuy nhiên, năm nay, nhiều phụ huynh đã thận trọng hơn. Họ hiểu rằng kháng sinh không phải là 'thần dược' và việc sử dụng sai cách có thể để lại hậu quả lâu dài, thậm chí khó khắc phục.

Hiểm họa khôn lường từ thói quen tự ý mua thuốc kháng sinh điều trị cho trẻ lúc giao mùa. Ảnh: Văn Hiền

Chị Lê Thị Thu Hà (phường Yên Nghĩa, Hà Nội) chia sẻ: 'Ngày trước hễ con ho là tôi lại sốt ruột, chạy ra hiệu thuốc mua ngay kháng sinh. Nhưng sau khi tìm hiểu và nghe bác sĩ tư vấn, tôi tuyệt đối không làm vậy nữa. Trẻ chớm ho tôi chỉ dùng siro thảo dược. Nếu sốt cao hoặc có biểu hiện nặng, tôi đưa con đến bệnh viện ngay'.

Chị Hà nói thêm: 'Tự ý mua kháng sinh là con dao hai lưỡi. Nó có thể khiến trẻ bị kháng thuốc, ảnh hưởng miễn dịch và nguy hiểm về lâu dài. Tôi không bao giờ mạo hiểm sức khỏe của con bằng việc tự kê đơn'.

Cùng quan điểm, chị Nguyễn Thị Ngân (phường Chương Mỹ, Hà Nội), mẹ bé 23 tháng tuổi, cho hay: 'Tôi không có chuyên môn y tế nên không tự ý mua thuốc. Khi trẻ sốt cao, việc đầu tiên là đưa đến viện xét nghiệm để biết có nhiễm khuẩn hay không. Tôi sợ nhất tình trạng lạm dụng kháng sinh khiến con bị nhờn thuốc'.

Những chia sẻ tưởng chừng nhỏ lẻ ấy lại phản ánh một tín hiệu đáng mừng: Nhận thức về nguy cơ lạm dụng kháng sinh trong cộng đồng đang thay đổi rõ rệt.

Bác sĩ cảnh báo 80% bệnh hô hấp giao mùa do virus, dùng kháng sinh chỉ làm bệnh nặng thêm.

Bác sĩ Đỗ Thị Thúy Nga, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Hà Nội. Ảnh: Nguyễn Hiền

Theo Bác sĩ Đỗ Thị Thúy Nga, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Hà Nội, đa số bệnh lý hô hấp ở trẻ khi giao mùa là do virus, không phải vi khuẩn. Thế nhưng nhiều phụ huynh lại nghĩ 'cứ ho là uống kháng sinh', dẫn tới điều trị sai cách.

'Phần lớn các bệnh cấp tính đường hô hấp như ho, sốt, hắt hơi, viêm long đường hô hấp đều do virus, việc dùng kháng sinh trong trường hợp này hoàn toàn không đúng chỉ định, không giúp trẻ khỏi bệnh mà còn gây hậu quả', bác sĩ Nga nhấn mạnh.

Khi trẻ dùng kháng sinh không đúng chỉ định, bệnh có thể kéo dài, nặng hơn, đồng thời tăng nguy cơ kháng thuốc khiến vi khuẩn không còn đáp ứng với các loại thuốc thông thường. Trẻ còn dễ gặp tác dụng phụ như dị ứng, nổi mề đay, tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa và ảnh hưởng lâu dài tới hệ vi sinh cũng như sức đề kháng.

Bác sĩ Nga cảnh báo, nhiều phụ huynh còn tự ý cho trẻ tiêm kháng sinh, đây là hành động vô cùng nguy hiểm, một khi trẻ đã kháng kháng sinh phổ rộng, khi mắc bệnh nặng buộc phải dùng đến kháng sinh thế hệ cao hơn vừa tốn kém, vừa rủi ro.

Các chuyên gia y tế đã lên tiếng cảnh báo về những hệ lụy nghiêm trọng khi tình trạng kháng kháng sinh đang ở mức báo động. Ảnh: Văn Hiền

Theo giới chuyên môn, trẻ dễ mắc bệnh giao mùa vì lúc chuyển mùa virus đường hô hấp hoạt động mạnh, trẻ em với hệ miễn dịch non nớt dễ bị tấn công và xuất hiện chuỗi triệu chứng như ho, sổ mũi, sốt theo cơn hoặc sốt cao, nghẹt mũi, chảy dịch, mệt mỏi, biếng ăn.

Phụ huynh thấy con sốt thường rất lo lắng và cho rằng phải điều trị ngay bằng kháng sinh nhưng đây là hiểu lầm phổ biến vì sốt là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi chống lại virus, điều quan trọng là phải đưa trẻ đi khám sớm để xác định đúng căn nguyên, virus hay vi khuẩn, từ đó lựa chọn phác đồ phù hợp.

Không chỉ ảnh hưởng tới từng trẻ, việc lạm dụng kháng sinh còn gây vấn đề ở cấp độ cộng đồng khi làm gia tăng vi khuẩn kháng thuốc. Khi vi khuẩn kháng lại các loại kháng sinh thông thường, bác sĩ buộc phải dùng kháng sinh thế hệ mới, chi phí cao hơn nhưng hiệu quả không chắc chắn.

Nguy hiểm nhất là tốc độ biến đổi của vi khuẩn nhanh hơn tốc độ ra đời thuốc mới, nếu tiếp tục lạm dụng, những bệnh đơn giản cũng có thể trở nên khó điều trị. Tổ chức Y tế Thế giới từng coi kháng kháng sinh là một trong mười mối đe dọa sức khỏe toàn cầu, Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ lạm dụng thuốc kháng sinh cao nhất châu Á.

Khi trẻ có dấu hiệu bị bệnh, phụ huynh cần đưa con đến cơ sở y tế để được thăm khám trực tiếp. Ảnh: Văn Hiền

Để bảo vệ trẻ khi giao mùa, các bác sĩ khuyến cáo không tự ý mua kháng sinh, theo dõi sát triệu chứng như ho, sốt kéo dài, thở nhanh, bỏ bú, tím tái để đưa trẻ đến viện kịp thời, cho trẻ uống nhiều nước, hạ sốt đúng cách, nhỏ nước muối sinh lý, sử dụng siro thảo dược hoặc các biện pháp hỗ trợ theo hướng dẫn, đồng thời chú ý phòng bệnh bằng cách giữ ấm, rửa tay, vệ sinh mũi họng và tăng cường dinh dưỡng.

Bác sĩ Nga nhấn mạnh, điều trị đúng ngay từ đầu sẽ rút ngắn thời gian bệnh, giảm biến chứng và hạn chế tối đa nhu cầu dùng kháng sinh, góp phần bảo vệ sức khỏe trẻ em và hạn chế tình trạng kháng kháng sinh trong cộng đồng.

Theo Văn Hiền/Nhà báo và Công luận