Trao đổi với PV Tri thức và Cuộc sống, Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng, đơn tố giác của ông Nguyễn Quang Tuấn, con trai bà Phương Hằng đối với ông Huỳnh Uy Dũng cho thấy mâu thuẫn trong gia đình đã lên mức đỉnh điểm.
Trước đó, người này đã có nhiều chỉ trích đối với ông Dũng khi cho rằng ông Dũng không có trách nhiệm đối với việc bà Hằng bị bắt giữ. Tuy nhiên, việc con trai riêng của bà Hằng tố cáo ông Dũng vào thời điểm vụ án sắp được xét xử là chuyện cũng khá bất ngờ.
Bà Nguyễn Phương Hằng thời điểm bị bắt giam. Ảnh Công an cung cấp.
Dưới góc độ pháp lý, tố giác tội phạm là quyền của công dân. Nếu đơn thư tố giác có căn cứ, có dấu hiệu, cơ quan điều tra sẽ thụ lý tin báo để tiến hành xác minh theo quy định của pháp luật.
Trường hợp đơn thư tố cáo, tố giác không có căn cứ, hoặc đã được giải quyết theo thủ tục khác, trong quá trình phân loại đơn thư, cơ quan chức năng cũng có quyền từ chối thụ lý tin báo.
Theo luật sư Cường, trong vụ án bà Nguyễn Phương Hằng và các đồng phạm sắp đưa ra xét xử, ông Huỳnh Uy Dũng cũng được tòa án triệu tập với tư cách là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan để tham gia phiên tòa. Hành vi vai trò của ông Dũng sẽ được tòa án làm rõ trong quá trình xét xử vụ án. Bởi trong quá trình thực hiện hành vi phạm tội của bà Hằng, ông Dũng có xuất hiện, có một số tình tiết có liên quan đến ông Dũng.
Theo những thông tin đã được công khai, đặc biệt là nội dung thể hiện qua kết luận điều tra và cáo trạng cho thấy trong quá trình điều tra vụ án này, cơ quan điều tra cũng đã triệu tập ông Dũng, thu thập các tài liệu chứng cứ để xem xét hành vi, vai trò của ông Dũng. Các cơ quan tố tụng cũng đã kết luận, có quan điểm đối với hành vi của ông Dũng.
Trong phiên tòa tới, tòa án sẽ làm rõ hành vi vai trò của ông Dũng. Trường hợp kết quả xét xử sơ thẩm xác định ông Dũng có hành vi vi phạm pháp luật với vai trò đồng phạm, tòa án sẽ trả hồ sơ điều tra bổ sung hoặc tách rút tài liệu để xem xét xử lý đối với ông Dũng.
Còn trường hợp cơ quan điều tra, viện kiểm sát và tòa án qua quá trình điều tra, truy tố, xét xử đều xác định ông Dũng chỉ là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan, hành vi không thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội phạm cũng sẽ kết luận trong bản án. Rất có thể đơn thư tố giác của con bà Hằng sẽ không được xem xét thụ lý tin báo.
Trong quá trình phân loại đơn thư, Cơ quan chức năng có thể sẽ trả lời là vụ việc đang được tòa án giải quyết và sẽ chuyển đơn cho tòa án xem xét trong quá trình xét xử vụ án này. Nguyên tắc, một vụ việc chỉ được xem xét giải quyết một lần. Nếu cơ quan chức năng đang xem xét giải quyết, cơ quan khác có quyền từ chối.
Trường hợp kèm theo đơn tố cáo tố giác có những chứng cứ mới, tài liệu mà cơ quan điều tra chưa thu thập được để chứng minh hành vi vi phạm pháp luật của ông Dũng, người tố cáo tố giác cũng có thể xuất trình cho tòa án để được xem xét trong phiên xét xử tôi đây.
Trường hợp người tố cáo tố giác có những bằng chứng mới chứng minh hành vi vi phạm pháp luật của ông Dũng mà chưa nộp cho tòa án, cơ quan điều tra thu thập được trong quá trình thụ lý đơn, có thể trao đổi với tòa án để chuyển tài liệu cho tòa án xem xét giải quyết hoặc có thể thụ lý tin báo theo một tin bảo riêng.
Tuy nhiên, thông thường nếu hành vi liên quan đến một tội danh mà tòa án đang nghiên cứu để xét xử thì toàn bộ tài liệu sẽ chuyển cho tòa án để giải quyết theo thủ tục tố tụng hình sự.
Tội lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức cá nhân được quy định tại điều 331 Bộ luật Hình sự không thuộc một trong các tội danh khởi tố theo yêu cầu của người bị hại.
Do đó, việc con bà Hằng hay bất kỳ ai có đơn tố cáo ông Dũng hay không không phải là căn cứ để xử lý hay không xử lý hình sự đối với ông Dũng. Tòa án đã triệu tập ông Dũng và cũng sẽ xem xét hành vi của ông Dũng, do đó, việc xem xét với hành vi của ông Dũng không phụ thuộc vào việc có người tố giác ông Dũng hay không. Cho đến nay, các cơ quan tiến hành tố tụng xác định chưa có căn cứ để xử lý ông Dũng với vai trò đồng phạm với bà Hằng.
Một điều cũng cần lưu ý là trong những vụ việc phức tạp, có nhiều người tham gia, cơ quan điều tra cũng sẽ phân loại đánh giá đến hành vi của từng người, xem xét để xác định hành vi của ai thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội phạm, vai trò của từng người trong đồng phạm như thế nào. Về nguyên tắc sẽ phân loại, phân hóa vai trò.
Theo quy định tại khoản 2, Điều 8 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017: 'Những hành vi tuy có dấu hiệu của tội phạm nhưng tính chất nguy hiểm cho xã hội không đáng kể thì không phải là tội phạm và được xử lý bằng các biện pháp khác'.
Bởi vậy, trong quá trình giải quyết những vụ việc có đồng phạm phải có nhiều người cùng tham gia, cơ quan điều tra sẽ xác định hành vi của ai đến mức 'nguy hiểm cho xã hội' phải xử lý hình sự, hành vi của ai chưa đến mức xử lý hình sự.
Thậm chí, có những hành vi có dấu hiệu tội phạm nhưng vai trò mờ nhạt, giúp sức thứ yếu 'tính chất nguy hiểm' được đánh giá là 'không đáng kể' vẫn có thể xử lý bằng biện pháp khác theo khoản 2, Điều 8 BLHS mà không nhất thiết phải xử lý bằng chế tài hình sự. Đây là quy định tùy nghi cho cơ quan tiến hành tố tụng đảm bảo tính nhân văn, khoan hồng, nhân đạo của pháp luật.
Trường hợp cơ quan chức năng không chấp nhận đơn thư tố giác của con trai bà Hằng, không thụ lý tin báo mà chuyển hồ sơ tài liệu cho tòa án để xem xét giải quyết trong vụ án này thì con trai bà Hằng cũng sẽ không bị xử lý bởi những nội dung trình bày đều có chứng cứ kèm theo, những thông tin này cũng đã được công khai và nhiều người biết trong quá trình sự việc xảy ra và vấn đề này cũng đã và đang được cơ quan tiến hành tố tụng xem xét.
Mới đây, Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an chuyển đơn tố giác liên quan ông Huỳnh Uy Dũng -Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty CP Văn hóa Đại Nam, chồng bà Nguyễn Phương Hằng đến Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP HCM để chỉ đạo giải quyết theo thẩm quyền.
Theo Phiếu chuyển đơn, Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an nhận được đơn của ông Nguyễn Quang Tuấn (con trai bà Phương Hằng) có nội dung tố giác ông Huỳnh Uy Dũng có hành vi Lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm đến lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Ngoài gửi đơn đến Bộ Công an, ông Tuấn còn gửi đơn đến Công an TP HCM và một số cơ quan chức năng để tố giác ông Dũng cùng về hành vi trên.
Chiều 30/5, Công an TP HCM cho biết đã tiếp nhận đơn của ông Tuấn tố giác ông Huỳnh Uy Dũng.
Trước đó, ông Nguyễn Quang Tuấn cũng có đơn gửi đến các cơ quan chức năng kiến nghị khởi tố đối với ông Huỳnh Uy Dũng có vai trò đồng phạm với bà Nguyễn Phương Hằng.
Trong đơn, ông Tuấn cho rằng ông Dũng là người có vai trò cầm đầu, tổ chức, cùng thực hiện hành vi, có dấu hiệu đồng phạm giúp sức về vật chất, tinh thần với bà Phương Hằng xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác.
Cụ thể như tham gia một số buổi livestream và có hô hào, khích lệ, ủng hộ tinh thần bà Hằng khi mắng chửi, xúc phạm người khác; cho sử dụng trường đua chó, đua ngựa của Công ty CP Đại Nam để tổ chức có đặt tên chó đua, ngựa đua với tên của những người muốn xúc phạm; cho sử dụng kênh Youtube Trường Đua Đại Nam để đăng tải phát trực tiếp hơn 86 buổi livestream, nhiều bình luận và hơn 18.000.000 lượt xem.
Ông Tuấn cũng cho rằng 3 trợ lý hỗ trợ, giúp bà Hằng đã bị khởi tố và ông Dũng có dấu hiệu đồng phạm.