Làm rõ nguyên nhân gây sạt lở, ngập úng trên các tuyến đường bộ

Trong năm 2025, mưa lũ đã xảy ra trên diện rộng tại nhiều địa phương, gây thiệt hại nặng nề đối với hệ thống kết cấu hạ tầng đường bộ và làm phát sinh nhu cầu kinh phí khắc phục rất lớn. Để làm rõ thực trạng cũng như trách nhiệm và giải pháp của cơ quan quản lý, phóng viên Báo SGGP đã có cuộc trao đổi với bà Phan Thị Thu Hiền (ảnh), Phó Cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam (Bộ Xây dựng).

08/12/2025 06:55

Phóng viên: Cục Đường bộ Việt Nam đánh giá thế nào về mức độ thiệt hại của hệ thống đường bộ trên cả nước trong mùa mưa lũ năm 2025, thưa bà?

Bà PHAN THỊ THU HIỀN: Từ đầu năm đến nay, thiên tai gây thiệt hại nghiêm trọng đối với hạ tầng đường bộ, đặc biệt tại các tỉnh phía Bắc và toàn bộ các tỉnh, thành phố miền Trung, Nam Trung bộ. Đó là chưa kể phần thiệt hại về hạ tầng do các địa phương quản lý. Các hư hỏng hạ tầng đường bộ do mưa lũ chủ yếu gồm: sạt lở ta luy dương với hàng chục triệu m3 đất đá, là nguyên nhân gây tắc đường nhiều nhất. Tiếp đến là tình trạng lũ lụt, ngập nước gây tắc đường; cuốn trôi, gây hư hỏng các công trình cầu, cống, biển báo hiệu đường bộ. Bên cạnh đó, nhiều tuyến đường bị sụt, lún, gây đứt đường hoặc giảm chiều rộng mặt đường...

Trước đó, các cơ quan quản lý nhà nước đã thực hiện rà soát, đánh giá hệ thống hạ tầng giao thông hàng năm như thế nào? Kết quả rà soát năm 2025 ra sao? Liệu hiện trạng hạ tầng đã đáp ứng yêu cầu phòng ngừa và giảm thiệt hại chưa?

Hàng năm các cơ quan quản lý đường bộ đều rà soát, kiểm tra hiện trạng các tuyến đường để xây dựng kế hoạch quản lý, vận hành, khai thác, bảo trì kết cấu hạ tầng đường bộ; rà soát hiện trường và dữ liệu theo dõi thông qua các phần mềm quản lý tài sản kết cấu hạ tầng đường bộ. Các đơn vị còn thường xuyên tuần đường, phát hiện và sửa chữa kịp thời các hư hỏng đột xuất. Đặc biệt, trước và sau mỗi mùa mưa bão, mỗi cơn bão, các đơn vị quản lý đường bộ đều kiểm tra, đánh giá tình trạng kỹ thuật, chất lượng của các công trình, nhất là các cầu lớn, cầu yếu.

Thực tế, hiện trạng hạ tầng đường bộ được xây dựng và đưa vào khai thác ở các thời kỳ khác nhau. Khi thiết kế, thi công xây dựng và đưa vào khai thác, các công trình đều được cấp có thẩm quyền phê duyệt đáp ứng yêu cầu về tần suất lũ thiết kế theo quy định. Tuy nhiên, năm 2025, Việt Nam trải qua nhiều hình thái thiên tai cực đoan, mưa lũ đặc biệt lớn, vượt xa mốc lịch sử nhiều năm.

Tính đến hết tháng 11-2025, chúng ta đã hứng chịu 15 cơn bão, 6 áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông - con số lớn nhất kể từ khi có số liệu quan trắc (năm 1961). Chỉ trong ngày 27-10, trạm khí tượng Bạch Mã, TP Huế ghi nhận lượng mưa trong 24 giờ lên tới 1.740mm - lớn nhất lịch sử Việt Nam và đứng thứ hai thế giới về lượng mưa trong vòng 24 giờ. Tức là vượt xa mức rủi ro cao nhất do mưa. Lũ trên các sông Ba, sông Dinh đều đã vượt lũ lịch sử. Đây là nguyên nhân chính gây thiệt hại cho đường bộ năm 2025, kéo dài thời gian khắc phục và nhu cầu kinh phí lớn…

Đèo Mimosa nằm trên quốc lộ 20 bị sạt lở nghiêm trọng trong các đợt mưa lớn vừa qua. Ảnh: Tiến Thắng

Vậy Bộ Xây dựng đã rà soát nguyên nhân hư hỏng hạ tầng trong các đợt mưa lũ gần đây chưa? Ngoài yếu tố thiên tai, còn nguyên nhân nào khác? Trách nhiệm của các cơ quan quản lý và địa phương được xác định thế nào?

Bộ Xây dựng đã chỉ đạo và hiện Cục Đường bộ Việt Nam đang chủ trì, phối hợp với các đơn vị, các địa phương và các chuyên gia, nhà khoa học khẩn trương rà soát làm rõ nguyên nhân gây sạt lở, ngập úng, trôi cầu, đứt đường trên các tuyến giao thông đường bộ, đường cao tốc, đặc biệt là các tuyến thường xuyên xảy ra sạt lở do mưa lũ. Trong đó, Bộ Xây dựng yêu cầu xác định rõ các nguyên nhân do địa chất, do việc đầu tư xây dựng công trình; đánh giá tác động ảnh hưởng của các công trình hạ tầng giao thông đường bộ đến khả năng tiêu thoát lũ trên các lưu vực sông; kiến nghị các giải pháp khắc phục.

Bộ Xây dựng cũng yêu cầu các cơ quan đơn vị đánh giá việc chấp hành các quy định của pháp luật về phòng, chống thiên tai; tình hình tuân thủ các chỉ tiêu kỹ thuật trong hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn khi lập dự án, thiết kế công trình đường bộ. Các đơn vị, địa phương cần đánh giá về sự phù hợp hoặc không còn phù hợp, cần thiết điều chỉnh, bổ sung hoặc thay thế các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật để ứng phó với biến đổi khí hậu cực đoan vượt các mốc lịch sử; kinh nghiệm trong nước, quốc tế liên quan đến phòng, chống thiên tai.

Sau khi rà soát, tổng hợp kết quả, Cục Đường bộ Việt Nam sẽ báo cáo Bộ Xây dựng để đánh giá toàn diện, đề xuất các giải pháp, kế hoạch kiên cố hóa công trình, bảo đảm bền vững, thích ứng với thiên tai và biến đổi khí hậu.

Để nâng cao khả năng chống chịu của hạ tầng giao thông trước thiên tai, hạn chế tái diễn sạt lở và đứt gãy đường bộ mỗi mùa mưa bão, Bộ Xây dựng có giải pháp trọng tâm nào? Trách nhiệm của phía địa phương là gì?

Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ đánh giá tình trạng cơ sở hạ tầng đang khai thác, xác định các khu vực dễ bị tổn thương khi thiên tai xảy ra, đặc biệt các đoạn tuyến đường bộ dễ bị ngập nước; các vị trí đường đèo dốc, đường qua vùng địa hình, địa chất, thủy văn phức tạp hay gây sạt lở, lún sụt; các vị trí cầu, cống và công trình thoát nước chưa đủ khẩu độ… để đưa vào quy hoạch, kế hoạch đầu tư xây dựng, cải tạo công trình.

Bên cạnh đó, chúng tôi sẽ đẩy mạnh việc ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ và vật liệu tiên tiến phục vụ phòng, chống thiên tai từ khâu điều tra, khảo sát lập quy hoạch, kế hoạch; khảo sát địa hình, địa chất, đánh giá tình trạng kết cấu hạ tầng; các giải pháp kỹ thuật xây dựng, sửa chữa. Chúng tôi cũng sẽ tăng cường hợp tác với các viện nghiên cứu, các trường đại học, các tổ chức, chuyên gia trong và ngoài nước; xây dựng các cơ sở dữ liệu về phòng, chống thiên tai của ngành, kết nối liên thông với cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở của các ngành khác phục vụ công tác xây dựng, quản lý, khai thác, bảo trì đường bộ. Với địa phương, chính quyền và các lực lượng chức năng cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ trong công tác xây dựng và triển khai kế hoạch phòng chống thiên tai.

Theo ước tính sơ bộ, năm 2025, tổng thiệt hại do thiên tai gây ra đối với hạ tầng đường bộ do Cục Đường bộ quản lý là 551,6 tỷ đồng. Trong đó, thiệt hại nặng nhất là từ TP Đà Nẵng đến Khánh Hòa với khoảng 250 tỷ đồng, chủ yếu do hậu quả bão số 12, 13 và đợt mưa lũ từ ngày 15-11 đến nay.

Theo BÍCH QUYÊN/Sài Gòn Giải Phóng