Sự nguy hiểm của virus hợp bào hô hấp trong mùa lạnh

Thời tiết lạnh đang khiến nhiều trẻ nhỏ và người cao tuổi nhập viện vì virus hợp bào hô hấp (RSV), tác nhân gây viêm phổi và suy hô hấp nguy hiểm. Các chuyên gia khuyến nghị người dân cần tăng cường nhận biết sớm, chủ động tiêm ngừa và xây dựng môi trường sống an toàn để bảo vệ nhóm nguy cơ.

10/12/2025 18:32

Bác sĩ tại Bệnh viện đại học Y dược Thành phố tư vấn về tiêm vaccine phòng bệnh RSV cho người cao tuổi.

Một buổi chiều đầu mùa lạnh, bé N. 4 tháng tuổi, trú tại Thành phố Hồ Chí Minh được đưa đến cấp cứu trong tình trạng thở nhanh, khò khè, bú kém. Chỉ một ngày trước, trẻ chỉ ho nhẹ và quấy khóc, gia đình nghĩ đây là cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, kết quả xét nghiệm tại Bệnh viện Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh xác định bé bị nhiễm virus hợp bào hô hấp. Bé phải thở oxy liên tục nhiều ngày mới cải thiện.

Theo các bác sĩ, trường hợp này cho thấy mức độ nguy hiểm của virus hợp bào hô hấp khi bệnh có thể chuyển nặng chỉ trong 24-48 giờ dù triệu chứng ban đầu rất kín đáo.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Như Vinh, Trưởng khoa Thăm dò chức năng hô hấp, Bệnh viện đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh, nhận định đây là bức tranh điển hình của virus hợp bào hô hấp trong mùa lạnh.

Ông phân tích: 'Virus hợp bào hô hấp là nguyên nhân hàng đầu gây viêm tiểu phế quản và viêm phổi ở trẻ dưới một tuổi. Đường thở của các cháu nhỏ vốn rất hẹp, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, lại khó khạc đờm. Vì vậy, chỉ cần một lượng virut nhỏ cũng có thể gây phù nề, bít tắc đường thở và dẫn đến suy hô hấp rất nhanh'.

Không chỉ trẻ nhỏ, virus hợp bào hô hấp còn đe dọa người cao tuổi cao tuổi và người có bệnh nền như tim mạch, tăng huyết áp, bệnh phổi mạn tính, đái tháo đường hoặc suy thận. 'Ở nhóm lớn tuổi, virus hợp bào hô hấp có thể kích hoạt các bệnh nền bùng phát và làm tăng nguy cơ viêm phổi nặng, phải nhập viện điều trị tích cực', bác sĩ Vinh nhấn mạnh.

Nhiều năm gần đây, gánh nặng bệnh tật do virus hợp bào hô hấp có xu hướng gia tăng. Các yếu tố như ô nhiễm không khí, biến đổi khí hậu và mật độ dân cư đông đúc khiến virus lan truyền nhanh hơn, mạnh hơn. Trẻ nhỏ trong các gia đình sinh hoạt trong môi trường điều hòa nhưng không được vệ sinh định kỳ hoặc người cao tuổi sống ở khu vực đô thị có mức bụi mịn cao đều nằm trong nhóm nguy cơ.

Ở góc độ miễn dịch học và tiêm chủng, Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Huy Luân, Trưởng đơn vị tiêm chủng Bệnh viện Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh, cho biết: 'Gần như 100% trẻ dưới hai tuổi từng nhiễm virus hợp bào hô hấp ít nhất một lần. Tuy nhiên, nhóm nhũ nhi đặc biệt là dưới sáu tháng tuổi vẫn là đối tượng dễ diễn tiến nặng nhất vì hệ miễn dịch chưa đủ sức chống lại virus'.

Ở người lớn, bác sĩ Luân cho biết nhóm trên 60 tuổi có nguy cơ cao nhất, đây là nhóm có tỷ lệ nhập viện vì viêm phổi do virus hợp bào hô hấp rất đáng lo ngại. Virus hợp bào hô hấp đứng trong nhóm những tác nhân gây biến chứng nặng hàng đầu ở người cao tuổi.

Về biện pháp phòng ngừa, bác sĩ Luân nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chủ động bảo vệ nhóm nguy cơ: 'Đối với phụ nữ mang thai ở tam cá nguyệt thứ ba, tiêm ngừa virus hợp bào hô hấp giúp truyền kháng thể qua nhau thai, bảo vệ trẻ trong sáu tháng đầu đời với hiệu quả từ 70-82%, điều này đặc biệt có ý nghĩa vì đây là giai đoạn trẻ dễ bị suy hô hấp nhất nếu mắc phải virus hợp bào hô hấp'.

Trong khi đó, đối với người 60 tuổi trở lên, vaccine virus hợp bào hô hấp đã được ấp phép tại Việt Nam với hiệu quả bảo vệ khỏi viêm phổi do virus hợp bào hô hấp lên đến 89%, giúp giảm biến chứng nặng và tử vong.

Bên cạnh tiêm chủng, các chuyên gia lưu ý hàng loạt biện pháp không dùng thuốc cần được duy trì thường xuyên như mở cửa thông thoáng nhà ở, tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột, vệ sinh máy lạnh định kỳ, đeo khẩu trang tại nơi đông người, hạn chế tối đa khói thuốc trong môi trường sống. Đặc biệt, khói thuốc lá là tác nhân làm suy yếu miễn dịch đường thở, khiến cả trẻ nhỏ và người cao tuổi dễ nhiễm virus hợp bào hô hấp hơn và bệnh diễn tiến nặng hơn.

Từ trường hợp của bé N. và những phân tích chuyên môn, có thể thấy virus hợp bào hô hấp không phải là bệnh hô hấp thông thường. Virus này có khả năng gây biến chứng nhanh, nguy hiểm và để lại hệ lụy nặng nề nếu không được phát hiện kịp thời. Những triệu chứng mờ nhạt ban đầu như ho nhẹ, sổ mũi, bú kém hay ngủ nhiều hơn bình thường rất dễ khiến gia đình chủ quan nhưng đây lại chính là giai đoạn vàng để phát hiện sớm và can thiệp y khoa.

Bảo vệ trẻ nhỏ và người cao tuổi trước virus hợp bào hô hấp không chỉ là trách nhiệm của ngành y tế mà còn là ý thức của mỗi gia đình và cộng đồng. Chủ động phòng bệnh, phát hiện sớm, tuân thủ tiêm chủng và duy trì môi trường sống an toàn là chìa khóa giúp giảm gánh nặng bệnh tật, bảo vệ sức khỏe cho những nhóm dễ bị tổn thương nhất.

Theo Nhật Thành/Nhân dân