WHO nói gì về 3 biến chủng XBB/COVID-19 mới đang tấn công châu Á?

Ba dòng con của XBB - một biến chủng phụ tái tổ hợp của Omicron - là XBB.1.5, XBB.1.16 và XBB.1.9.1 hiện được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) xếp vào danh sách "biến chủng cần giám sát" (VUM).

14/04/2023 11:23

Theo báo cáo mà Báo Người Lao Động nhận được từ WHO sáng 14-4, tổ chức y tế của Liên Hiệp Quốc này hiện đang theo dõi chặt chẽ một biến chủng cần quan tâm (VOI) là XBB.1.5 và 7 VUM bao gồm BA.2.75*, CH.1.1*, BQ.1*, XBB* (không bao gồm XBB.1.5*, XBB.1.16* và XBB.1.9.1*), XBB.1.16*, XBB.1.9.1* và XBF*.

Dấu (*) mang ý nghĩa là bản thân các biến chủng phụ đó và các dòng "con cháu" phát sinh từ nó.

Biểu đồ cho thấy sự thay đổi về tỉ lệ chiếm lĩnh của các biến chủng COVID-19 qua từng tháng - Ảnh: WHO

Theo hệ thống phân loại của WHO, VOI được xếp cao hơn VUM và thấp hơn VOC (biến chủng đáng lo ngại). Các VOC điển hình có thể kể đến chủng gốc, Alpha, Delta, Omicron gốc...

Kết quả phân tích 49.809 trình tự SARS-CoV-2 đã được các quốc gia chia sẻ thông qua cơ sở dữ liệu quốc tế GISAID từ ngày 13-3 đến 9-4-2023 cho thấy XBB.1.5, một trong các biến chủng mà các quốc gia châu Á như Ấn Độ, Singapore cho là đóng góp vào làn sóng mới nhất, vẫn là biến chủng chống trị.

Dòng con của XBB này đã càn quét châu Mỹ, châu Âu trước đó và cũng từng gây ra làn sóng mới. Trong tuần lễ thống kê mới nhất, VOI này đã chiếm tới 47,9% các trình tự gien toàn cầu, trong đó 11 quốc gia báo cáo XBB.1.5 chiếm hơn 50% số ca của đất nước họ.

Biểu đồ phân bố các trình tự gien XBB.1.5 được tổng hợp về GISAID, với màu càng đậm thể hiện số lượng càng nhiều. Tuy nhiên dữ liệu chỉ mang tính tương đối vì khác biệt trong năng lực giải trình tự gien virus của từng quốc gia - Ảnh: WHO

Đánh giá chính thức từ Nhóm cố vấn kỹ thuật về sự tiến hóa virus SARS-CoV-2 (TAG-VE) của WHO trước đó phân loại mức độ tăng trưởng của XBB.1.5 là "trung bình", khả năng thoát miễn dịch "trung bình", mức độ nghiêm trọng và cân nhắc lâm sàng là "thấp".

Dòng con này thể hiện khả năng lây nhanh, có thể gây tái nhiễm và nhiễm đột phá cao nên có thể thúc đẩy các làn sóng mới, nhưng không tăng độc lực (khả năng gây bệnh nặng và tử vong) so với các Omicron tiền nhiệm.

Ngoài XBB.1.5, kết quả giám sát mới cho thấy 3 VUM là XBB* (không bao gồm XBB.1.5*, XBB.1.16* và XBB.1.9.1*), XBB.1.9.1* và XBB.1.16* đang ngày càng gia tăng trên thế giới với tỉ lệ lần lượt 17,6%, 7,6% và 4,0% trên tổng số các trình tự gien gửi về GISAID.

Một nghiên cứu trong phòng thí nghiệm gần đây về XBB.1.16 cho thấy nó có tốc độ tăng trưởng cao hơn so với XBB và XBB.1.5. Tuy nhiên, các đặc điểm trốn tránh miễn dịch của chúng là tương tự nhau.

Các VUM khác có xu hướng giảm trong cùng kỳ.