Góc khuất mối quan hệ của Lưu Bị và Gia Cát Lượng

Theo Tam quốc diễn nghĩa, mối quan hệ giữa Lưu Bị và Gia Cát Lượng được ví như 'cá với nước'. Thế nhưng, một số học giả cho rằng, mối quan hệ giữa 2 người không thực sự khăng khít như nhiều người vẫn tưởng.

14/02/2025 07:42

Lưu Bị là hoàng đế sáng lập ra nhà Thục thời Tam quốc. Một trong những nhân tài hàng đầu góp sức giúp ông lập nên nhà Thục là Gia Cát Lượng. Được ca ngợi là nhân tài xuất chúng, trên thông thiên văn dưới tường địa lý, Khổng Minh đã phò tá Lưu Bị, góp phần quan trọng trong việc đưa nhà Thục trở thành một trong 3 thế lực mạnh thời bấy giờ.

Để có thể mời được Gia Cát Lượng xuống núi, phò tá mình, Lưu Bị đã 3 lần tới lều tranh. Sự kiện này được sử sách gọi là “Tam cố thảo lư'. Theo Tam quốc diễn nghĩa, Lưu Bị 3 lần tới nhà của Gia Cát Lượng ở Ngọa Long cương để mời bằng được bậc kỳ tài thiên hạ này xuống núi, cống hiến tài năng, giúp ông tranh đoạt thiên hạ.

Về sau, Lưu Bị từng nhận xét về mối quan hệ với Gia Cát Lượng: “Cô gia nay có Khổng Minh, giống như cá gặp nước vậy”. Dù vậy, một số học giả cho rằng, mối quan hệ giữa 2 người không thực sự khăng khít như cá với nước.

Bởi lẽ, Lưu Bị được cho là không hoàn toàn tin tưởng, trọng dụng Khổng Minh. Dù Gia Cát Lượng là một đại nhân tài, thông minh, mưu lược nhưng không được quân chủ nhà Thục đánh giá cao và ưu ái nhất. Các nhà nghiên cứu dẫn chứng rằng, sau chiến thắng lịch sử trong trận Xích Bích với công lớn là của Gia Cát Lượng, Lưu Bị mở chiến dịch tiến đánh Tây Xuyên.

Thế nhưng, Gia Cát Lượng không được Lưu Bị đưa đi cùng mà giao cho nhiệm vụ trấn giữ Kinh Châu. Trong khi đó, Lưu Bị tin tưởng Bàng Thống và Pháp Chính, cùng họ lên kế hoạch tiến đánh Tây Xuyên. Mãi về sau, Lưu Bị mới điều động Khổng Minh tới mặt trận này.

Tiếp đến, trong chiến dịch tiến đánh Hán Trung, Pháp Chính vẫn là nhân tài được Lưu Bị hết mực trọng dụng, tin tưởng. Gia Cát Lượng chỉ đảm nhiệm nhiệm vụ hỗ trợ hậu cần thay vì làm công tác tham mưu, bày mưu tính kế giúp Lưu Bị chiếm được Hán Trung.

Qua đó có thể thấy trong số các nhân tài được Lưu Bị trọng dụng, Gia Cát Lượng xếp sau Pháp Chính. Khi cận kề cái chết, Lưu Bị phó thác vận mệnh của nhà Thục và người kế vị Lưu Thiện cho Khổng Minh bởi khi đó Pháp Chính và Bàng Thống đã chết.

Lưu Bị trước khi mất còn dặn dò Lưu Thiện phải coi Khổng Minh như cha. Với chiêu bài này, Lưu Bị đã tính toán kỹ lưỡng khiến Gia Cát Lượng không dám soán ngôi đoạt vị. Bởi nếu Khổng Minh dám thực hiện binh biến để chiếm ngôi báu hay trở thành quyền thần sau khi Lưu Bị chết thì vị quân sư nổi tiếng này sẽ bị người đời chỉ trích, cười chê, khó có thể giữ vững quyền lực.

Ngoài ra, Lưu Bị không thực sự trọng dụng Gia Cát Lượng vì nhiều kế sách, hoạch định mà Khổng Minh đưa ra đều không theo mục tiêu của hoàng đế khai quốc nhà Minh.

Thêm nữa, anh trai Gia Cát Lượng là Gia Cát Cẩn giữ trọng trách lớn ở nhà Đông Ngô. Gia Cát Cẩn từng là sứ thần nước Ngô sang Kinh Châu thương lượng. Do Khổng Minh có mối quan hệ gia đình phức tạp như vậy nên Lưu Bị vừa dùng vừa có sự đề phòng, nghi ngờ nhân tài này. Ảnh trong bài mang tính minh họa.