Pickleball là môn thể thao đang lan nhanh trong các đô thị Việt Nam, được xem là biểu tượng của lối sống năng động, thân thiện.
Nhưng song song với những cú đánh vui vẻ trên sân, ở không ít khu dân cư, tiếng 'pop, pop' dội vào tường nhà suốt nhiều giờ mỗi ngày đang âm thầm làm dấy lên một vấn đề khác: Ô nhiễm tiếng ồn xung lực và những hệ lụy sức khỏe khó nhìn thấy bằng mắt thường.
Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, thành viên Hội Y học Dưới nước và Oxy cao áp Việt Nam cho rằng, chúng ta cần nhìn thẳng vào bản chất y học của âm thanh pickleball.
'Đây không chỉ là tiếng ồn sinh hoạt thông thường. Nó là một dạng tiếng ồn xung lực, có khả năng tác động trực tiếp đến não bộ, tim mạch, giấc ngủ và sức khỏe tinh thần của người sống gần sân', bác sĩ Hoàng nhấn mạnh.
Khi tiếng 'chát' không còn là chuyện nhỏ
Khác với tiếng xe cộ đều đều hay tiếng sinh hoạt quen thuộc, âm thanh của pickleball có đặc điểm 'chát, gắt, lặp lại'. Nhiều cư dân mô tả rằng họ không khó chịu vì một cú đánh, mà vì hàng nghìn cú 'pop' dội vào tai từ sáng sớm đến tối muộn, ngày này qua ngày khác.
Quan niệm 'nghe riết rồi quen' không đúng với loại tiếng ồn này. Y học thần kinh cho thấy: Tiếng ồn xung lực những âm thanh ngắn, đột ngột, tần số cao kích hoạt mạnh hệ thần kinh và nội tiết, khiến não không thể bỏ qua dù rất muốn 'làm ngơ'.
Tiếng 'pop' đặc trưng của pickleball hình thành từ sự kết hợp không may về mặt âm học: Bóng nhựa cứng, rỗng ruột va vào mặt vợt composite, tạo rung động mạnh như mặt trống. Năng lượng âm thanh dồn vào vài mili giây, với tần số tập trung ở khoảng 1.000-1.200 Hz đúng vùng tai người nhạy cảm nhất.
![]()
So với tennis hay bóng rổ, tiếng pickleball 'chát' và sắc hơn. Ảnh: VNB
Đây cũng là dải tần của tiếng nói và tiếng khóc, nên não bộ được 'lập trình' để ưu tiên xử lý. Hệ quả là dù đang đọc sách, làm việc hay nghỉ ngơi, não vẫn liên tục bị kéo sự chú ý về tiếng bóng, tạo cảm giác căng thẳng khó chịu.
So với tennis hay bóng rổ, tiếng pickleball 'chát' và sắc hơn. Tiếng bóng rổ trầm, dễ bị môi trường hấp thụ; tennis có độ mềm và độ ngân khác. Pickleball thì ngược lại: Ngắn, gắt, lặp lại một tổ hợp lý tưởng để gây kích thích thần kinh kéo dài.
Tiếng ồn - nguy cơ sức khỏe lớn thứ hai
Trong y học môi trường, tiếng ồn được xếp là nguy cơ sức khỏe lớn thứ hai, chỉ sau ô nhiễm không khí. Ở châu Âu, tiếng ồn môi trường mỗi năm gây mất hàng triệu năm sống khỏe mạnh, chủ yếu do rối loạn giấc ngủ, stress kéo dài và bệnh tim mạch.
Điều nguy hiểm của tiếng ồn không nằm ở chỗ 'nghe có đau tai hay không', mà ở phản ứng âm ỉ của cơ thể. Với sân pickleball sát nhà dân, nơi tiếng ồn xung lực lặp lại nhiều giờ mỗi ngày, nguy cơ này càng rõ rệt.
Mỗi tiếng 'pop' bất ngờ kích hoạt phản xạ giật mình một cơ chế sinh tồn cổ xưa của não. Nếu tiếng ồn đều, não có thể quen. Nhưng với tiếng ồn ngắt quãng, não luôn trong trạng thái cảnh giác cao độ.
Theo bác sĩ Hoàng, trục hạ đồi - tuyến yên - tuyến thượng thận (HPA) sẽ bị kích hoạt liên tục, làm tăng tiết cortisol và các hormone stress. Tim đập nhanh hơn, mạch máu co lại, huyết áp nhích lên. Khi trạng thái này kéo dài hàng tháng, stress cấp tính chuyển thành stress mạn tính nền tảng của nhiều bệnh lý tim mạch và rối loạn tâm thần.
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh mối liên quan giữa tiếng ồn môi trường và tăng nguy cơ tăng huyết áp, đột quỵ, nhồi máu cơ tim. Một yếu tố then chốt là hiện tượng 'mất dipping' - huyết áp không hạ xuống mức nghỉ ban đêm do cơ thể vẫn bị kích thích.
![]()
Vấn đề tiếng ồn sân pickleball không chỉ là chuyện 'bao nhiêu dB' mà là bài toán quy hoạch. Ảnh: VNB
Với người sống gần sân pickleball, đặc biệt khi sân hoạt động sáng sớm hoặc buổi tối, cơ thể gần như không có 'khoảng nghỉ sinh lý' cho tim và não. Lâu dài, lớp nội mô mạch máu bị tổn thương, ngay cả ở những người vốn không có yếu tố nguy cơ.
Một hiện tượng đáng chú ý là 'phantom pops' nghe thấy tiếng bóng dù sân đã ngừng hoạt động. Đây không phải tưởng tượng đơn thuần. Khi hệ thính giác bị 'bội thực' bởi hàng chục nghìn cú đánh mỗi ngày trong cùng một dải tần, các nơ-ron thính giác có thể tăng độ nhạy và tự phát xung điện.
Người gặp tình trạng này thường than phiền ù tai, nghe tiếng 'bốp' dai dẳng, kèm theo lo âu, mất ngủ, cáu gắt. Một số trường hợp có biểu hiện giống rối loạn stress sau sang chấn - dấu hiệu cho thấy tiếng ồn xung lực có thể để lại 'dấu vết' thực sự lên hệ thần kinh.
Ai dễ bị tổn thương nhất?
Tiếng ồn không công bằng với tất cả mọi người. Người cao tuổi, trẻ em và người có rối loạn lo âu, tự kỷ là những nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề hơn.
Người già dễ tăng huyết áp và rối loạn nhịp tim khi bị giật mình liên tục. Trẻ em giảm khả năng tập trung, trí nhớ và chất lượng học tập. Với người quá tải giác quan, tiếng 'pop' dồn dập có thể gây hoảng loạn và rối loạn hành vi.
Hiện nay, Việt Nam áp dụng QCVN 26:2010/BTNMT với giới hạn 70 dBA ban ngày và 55 dBA ban đêm cho khu dân cư. Tuy nhiên, chuẩn này dựa trên mức ồn trung bình theo thời gian. Với tiếng ồn xung lực như pickleball, đo trung bình 1 giờ vẫn có thể 'đạt chuẩn' dù từng cú đánh gây khó chịu rõ rệt.
TCVN 7878-2:2018 đã quy định phải cộng thêm 5-10 dBA khi tiếng ồn có tính xung lực. Điều này có nghĩa: Mức 65 dBA đo được có thể phải tính thành 70-75 dBA - vượt ngưỡng cho phép. Nếu áp dụng nghiêm túc, nhiều sân pickleball trong khu dân cư sẽ đối mặt với rủi ro pháp lý theo Nghị định 45/2022/NĐ-CP.
Khi giấc ngủ bị phá vỡ, sức khỏe giảm sút, sự nhẫn nại giữa hàng xóm cũng mỏng đi. Những mâu thuẫn tưởng nhỏ về giờ chơi, tắt đèn muộn rất dễ leo thang thành xung đột.
Vì vậy, vấn đề tiếng ồn sân pickleball không chỉ là chuyện 'bao nhiêu dB', mà là bài toán quy hoạch, đối thoại và văn hóa ứng xử trong đô thị chật chội.
![]()
Không phải cấm pickleball, mà là tổ chức sao cho văn minh về âm thanh. Ảnh: VNB
Theo các chuyên gia, không phải cấm pickleball, mà là tổ chức sao cho văn minh về âm thanh. Quy hoạch khoảng cách hợp lý, sử dụng vợt và bóng giảm ồn, lắp hàng rào cách âm, giới hạn giờ chơi đặc biệt tránh sáng sớm, trưa và tối muộn là những giải pháp cần được đặt ra nghiêm túc.
Tiếng ồn là một dạng ô nhiễm vô hình, nhưng tác hại là có thật. Quyền vận động là chính đáng, nhưng không thể đứng trên quyền được ngủ, được yên tĩnh và được bảo vệ sức khỏe của cộng đồng.
Để pickleball trở thành 'người hàng xóm dễ chịu', trách nhiệm không chỉ thuộc về người chơi, mà còn nằm ở quy hoạch và cách quản lý đô thị.
Copy link
Quay lại
