'Ăn sam thì bổ, ăn so thì khổ', cách gì để phân biệt?

Con so (Carcinoscorpius rotundicauda) có hình dáng gần giống con sam nhưng chứa Tetrodotoxin – một loại độc tố thần kinh cực mạnh, có thể đe dọa tính mạng.

04/03/2025 14:03

Mới đây, Khoa Hồi sức tích cực và chống độc, Bệnh viện Nhân dân 115 đã tiếp nhận một người bệnh nữ trẻ bị ngộ độc sau khi ăn nhầm con so, do tưởng là con sam. Đây là một sai lầm phổ biến nhưng vô cùng nguy hiểm, vì con so chứa độc tố thần kinh có thể gây liệt cơ, suy hô hấp và thậm chí gây tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Ảnh minh họa.

Nguy hiểm từ độc tố Tetrodotoxin

ThS.BS.CKI Nguyễn Hữu Tín, khoa Hồi sức tích cực và chống độc - Bệnh viện Nhân dân 115 (TP HCM), con sam biển (Tachypleus tridentatus) là một loại hải sản phổ biến, thường được chế biến thành các món ăn hấp dẫn với hàm lượng dinh dưỡng cao, chứa nhiều protein, Omega-3, vitamin nhóm B và khoáng chất có lợi cho sức khỏe.

Con so (Carcinoscorpius rotundicauda) có hình dáng gần giống con sam nhưng chứa Tetrodotoxin – một loại độc tố thần kinh cực mạnh tương tự như cá nóc. Tùy lượng độc tố ăn phải và tùy thể trạng mà biểu hiện ngộ độc có thể từ nhẹ tới nặng, thậm chí đe dọa tính mạng do liệt cơ hô hấp.

Tetrodotoxin không bị phân hủy khi nấu chín, vì vậy ngay cả khi chế biến kỹ, con so vẫn gây nguy hiểm nếu ăn phải.

Cách phân biệt con sam và con so

Để tránh ăn nhầm con so, hãy ghi nhớ 3 đặc điểm dễ nhận biết nhất sau đây:

Nhìn đuôi – Mẹo phân biệt chính xác nhất

- Con sam: Đuôi tiết diện tam giác, có gai trên gờ đuôi

- Con so: Đuôi tiết diện tròn (hình chữ O), không có gai trên gờ đuôi.

- Mẹo nhớ nhanh: Sam → hình tam giác; So → hình O

So nhỏ hơn sam

- Con sam: Lớn hơn, kích thước khoảng 30 – 40 cm.

- Con so: Nhỏ hơn, chỉ khoảng 20 – 25 cm.

Sam đi theo cặp – So đi một mình

- Con sam luôn đi theo đôi (sam đực – sam cái bám sát nhau), nên dân gian mới có câu 'Dính như sam'.

- Con so luôn đi đơn lẻ.

Cách phân biệt giữa con sam và con so. Ảnh minh họa

Làm gì khi nghi ngờ ngộ độc con so?

Nếu sau khi ăn con sam (nhưng có thể đã nhầm lẫn với con so) mà xuất hiện các triệu chứng như tê bì môi, lưỡi, tay chân, chóng mặt, buồn nôn, yếu cơ, khó thở, thì cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời. Không tự điều trị tại nhà, vì độc tố Tetrodotoxin trong con so có thể gây liệt cơ và suy hô hấp nguy hiểm.

Để tránh nguy cơ ngộ độc do nhầm lẫn con so với con sam, chỉ ăn con sam khi đã phân biệt chính xác. Hãy mua hải sản ở nơi uy tín, có nguồn gốc rõ ràng và tuyệt đối không ăn những loài hải sản có hình dạng lạ nếu chưa xác định được độ an toàn. Đặc biệt, nếu phát hiện con so, tuyệt đối không chế biến hay sử dụng dưới bất kỳ hình thức nào.