80 câu ca dao, tục ngữ về ngày Tết hay và ý nghĩa

VOH - Khám phá những phong tục truyền thống, nét đẹp văn hóa của người Việt qua tuyển tập ca dao, tục ngữ về ngày Tết Cổ truyền.

20/01/2024 10:01

Tết Nguyên đán là một dịp quan trọng và có ý nghĩa đặc biệt đối với mỗi người dân Việt Nam. Trải qua hàng ngàn năm, những phong tục, nét văn hóa đặc sắc trong ngày lễ này vẫn được các thế hệ gìn giữ và trao truyền. Trong đó có một phần công lao thuộc về văn học dân gian nói chung và những câu ca dao, tục ngữ về ngày Tết Cổ truyền nói riêng.

Dưới đây là 80 câu thành ngữ, ca dao, tục ngữ phản ánh, ghi lại cuộc sống, kinh nghiệm cũng như các lễ hội, phong tục đặc đắc trong ngày Tết Cổ truyền. Mời bạn đọc cùng tham khảo.

Thành ngữ, ca dao, tục ngữ về ngày Tết Nguyên đán

Giống như các cụm chủ đề lớn khác, thành ngữ, ca dao, tục ngữ ngày Tết cũng vẽ nên một bức tranh sống động và đầy màu sắc. Qua lăng kính của các tầng lớp nhân dân, bạn không chỉ thấy được phong vị ngày Tết mà còn hiểu thêm về cuộc sống của người xưa và thu được nhiều bài học kinh nghiệm quý báu về cuộc đời.

1. Vui như Tết

2. Xuân bất tái lai

3. Năm hết Tết đến

4. Cung chúc tân xuân

5. Ba mươi chưa phải là Tết

6. Năm cũ chưa qua, năm mới đã đến

7. Đi cày ba vụ không đủ ăn ba ngày Tết

8. Mỗi năm mỗi tuổi như đuổi xuân đi

9. Một con én không làm nên mùa xuân

10. Ba mươi Tết, thằng chết cãi thằng khiêng

11. Đói đến chết, ba ngày Tết cũng no

12. Nghèo thì giỗ Tết, giàu hết anh em

13. No ba ngày Tết, đói ba tháng hè

14. Mồng ba ăn rốn, mồng bốn ngồi trơ

15. Ngắm gái, ngắm tháng Chạp

16. Réo như réo nợ ngày Tết

17. Đào Nhật Tân, phân Cổ Nhuế

18. Qua giêng hết năm, qua rằm hết tháng

19. Ăn cơm mới, nói chuyện cũ

20. Tết đến sau lưng, ông vải thì mừng, con cháu thì lo

21. Tháng giêng rét đài, tháng hai rét lộc, tháng ba rét nàng Bân

22. Có không mùa đông mới biết, giàu nghèo ba mươi Tết mới hay

23. Sau ba ngày Tết là hết trơ trơ, ông vải ngồi chờ đến Tết năm sau

24. Rủ nhau đi đánh bài chòi

Để cho con khóc đến lòi rún ra.

25. Một năm là mấy tháng xuân

Ăn chơi cho thỏa phong trần ai ơi.

26. Thừa tiền mua pháo đốt chơi

Pháo nổ lên trời, tiền vứt xuống ao.

27. Thừa con gả cho hàng tờ

Đến ba mươi Tết phất phơ ngoài đường.

28. Tháng giêng là tháng ăn chơi,

Tháng hai trồng đậu, trồng khoai, trồng cà...

29. Tháng Giêng ăn Tết ở nhà

Quê hương làng xóm, ông bà tổ tiên.

30. Hễ ai mà nói dối ai,

Thì mồng một Tết, Ba Giai đến nhà.

31. Anh ai anh tính đi mô

Tôi đi chợ Tết mua khô cá thiều.

32. Dù ai buôn bán nơi đâu

Nhớ đến ngày Tết rủ nhau mà về.

33. Em nhờ anh chị ở nhà

Trông nom giỗ Tết ông bà hàng năm.

34. Một Tết chưa đủ sạch nhà, phải nhiều cái Tết mới là no nê

Tết Trần, Tết Lý, Tết Lê, hơn trăm cái Tết, ai chê Tết nào.

35. Tết chẳng riêng ai, Tết mọi nhà

Quê hương, làng xóm, ông bà, tổ tiên.

36. Mưa xuân lác đác vườn đào,

Công anh đắp đất, ngăn rào vườn hoa.

Ai làm gió táp mưa sa,

Cho cây anh đổ, cho hoa anh tàn.

37. Nhớ xưa trả nợ ba đời

Chiều ba mươi Tết mẹ ngồi nhìn con

Gánh cực mà đổ lên non

Còng lưng mà chạy cực còn chạy theo

Chừ đây hết cực hết nghèo

Vui theo ra ruộng nhàn theo về nhà.

Những câu ca dao, tục ngữ về bánh chưng, món ăn ngày Tết

Người Việt thường dùng cụm từ ăn Tết. Điều này phản ánh một thực tế trong cuộc sống của người dân lao động xưa đó là chỉ có ngày lễ Tết mới được thỏa mãn việc ăn uống. Vậy trong văn học dân gian, có những câu ca dao, tục ngữ ngày Tết nào trực tiếp hoặc gián tiếp nhắc đến chủ đề này?

1. Bánh chưng ra góc

2. Dửng dưng như bánh chưng ngày Tết

3. Bánh chưng Cầu Hậu, cháo đậu Quán Lào

4. Ăn mày đòi xôi gấc

Ăn chực đòi bánh chưng.

5. Tết về câu đối bánh chưng

Chẳng ham giò chả chỉ ưng ngứa, xòe.

6. Anh Hai anh tính đi mô

Tôi đi chợ Tết mua khô cá thiều.

7. Lạt này gói bánh chưng xanh

Cho mai lấy trúc cho anh lấy nàng.

8. Bánh bò bột nếp,

Bánh xếp nhưn dừa,

Bánh tét nhưn đậu.

Đón anh em hỏi còn kén lừa làm chi?

9. Số cô chẳng giàu thì nghèo

Ngày ba mươi Tết thịt treo trong nhà

Số cô có mẹ có cha

Mẹ cô đàn bà, cha cô đàn ông

Số cô có vợ có chồng

Sinh con đầu lòng chẳng gái thì trai.

10. Sáng nay đi chợ tất niên

Em đây cầm một quan tiền trong tay

Sắm mua cũng khá đủ đầy

Nào cau, nào thuốc, trái cây, thịt thà

Độc bình mua để cắm hoa

Hột dưa, bánh mứt, rượu trà, giấy bông

Tính hoài mà cũng chẳng thông

Còn ba trăm sáu chục đồng tiền dư

Vội chi, em cứ thư thư

Anh đây sẽ tính chừ chừ cho em

Sáu mươi đồng tính một tiền

Mà ba trăm sáu chục đồng nguyên vẫn còn

Vị chi em mới tiêu xong

Cho hột dưa, bánh mứt, giấy bông, rượu, trà

Trái cây, cau, thuốc, thịt thà

Độc bình cùng với hương hoa là bốn tiền

Ba trăm sáu chục đồng nguyên

Tính ra chính thị sáu tiền còn dư.

Tổng hợp tục ngữ, ca dao về lễ hội ngày Tết

Người xưa có câu 'Tháng giêng là tháng ăn chơi'. Cho nên, khi tìm hiểu những câu ca dao, tục ngữ về ngày Tết, chúng ta nhất định không thể bỏ qua cụm chủ đề lễ hội.

1. Gia Lạc chỉ mở ngày xuân

Quanh năm suốt tháng khó lần tìm ra.

2. Xứ Nam: nhất chợ Bằng Gồi

Xứ Bắc: Vân Khám, xứ Đoài: Hương.

3. Chết thì bỏ con bỏ cháu

Sống thì không bỏ mồng sáu tháng giêng.

4. Mồng bốn có hội đua ghe

Rối đến mồng bảy bắt phe dội bòng.

5. Cả năm một rằm tháng Bảy

Cả thảy một rằm tháng Giêng.

6. Nhất vui là hội Trần Thương

Đủ đình đủ đám, thập phương tiếng đồn.

7. Nhất hội Hương Tích

Nhì hội Phủ Giầy

Vui thì vui vậy chẳng tày đánh cá làng Me.

8. Bỏ con bỏ cháu

Không ai bỏ hai mươi sáu chợ Yên

Bỏ tổ bỏ tiên

Không ai bỏ chợ Viềng mồng tám.

9. Giàu nghèo cũng cứ chơi xuân

Thắp hương cầu phúc bước chân vui vầy

Thứ nhất thì hội Phủ Giầy

Vui thì vui vậy không tày Chùa Bi.

10. Mỗi năm vào dịp xuân sang,

Em về Triều Khúc xem làng hội xuân.

Múa cờ, múa trống, múa lân,

Nhớ ai trong hội có lần gọi em...

11. Mồng bốn là hội Kéo Co,

Mồng năm hội Ó chẳng cho nhau về.

Mồng sáu đi hội Bồ Đề,

Mồng bảy trở về đi hội Đống Cao...

12. Mồng một chơi cửa, chơi nhà

Mồng hai chơi xóm, mồng ba chơi đình.

Mồng bốn chơi chợ Quả linh

Mồng năm chợ Trình, mùng sáu non Côi.

Qua ngày mồng bảy nghỉ ngơi

Bước sang mồng tám đi chơi chợ Viềng

Chợ Viềng năm có một phiên

Cái nón em đội cũng tiền anh mua.

Ca dao, tục ngữ về phong tục ngày Tết

Kho tàng ca dao, tục ngữ Việt Nam vốn được ví là 'túi khôn' của nhân dân. Với chủ đề phong tục tập quán trong ngày Tết Cổ truyền, những ví dụ dưới đây sẽ giúp bạn hiểu thêm về một số nét đẹp văn hóa của dân tộc.

1. Giận gần chết ngày Tết cũng thôi

2. Ba ngày Tết, bảy ngày xuân

3. Mồng một Tết cha, mồng hai Tết mẹ, mồng ba Tết thầy

4. Sống Tết, chết giỗ

5. Đông như chợ Tết

6. Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi

7. Mồng một chơi nhà, mồng hai chơi ngõ, mồng ba chơi chùa

8. Quét nhà ngày Tết, đổ hết gia tài

9. Thứ nhất nêu cao, thứ nhì pháo kêu.

10. Đói ngày giỗ cha, no ba ngày Tết

11. Đi lễ quanh năm không bằng ngày rằm tháng giêng

12. Mồng ba ăn rốn, mồng bốn ngồi trơ

13. Thả chim thả cá, không khá cũng giàu

14. Mùng bảy ăn gà, mùng ba ăn cá

15. Cả năm được một rằm tháng bảy, cả thảy được một rằm tháng giêng

16. Tháng Giêng ăn nghiêng bồ thóc

Hội làng mình vang tiếng chiêng khua.

17. Thế gian một vợ một chồng

Chẳng như vua bếp hai ông một bà.

18. Mồng chín vía Trời

Mồng mười vía Đất

19. Mồng một thì ở nhà cha

Mồng hai nhà vợ, mồng ba nhà thầy.

20. Cu kêu ba tiếng cu kêu

Cho mau đến Tết dựng nêu ăn chè

Dựng nêu thì dựng đầu hè

Để sân gieo cải, vãi mè mà ăn.

21. Mồng một chơi cửa, chơi nhà

Mồng hai chơi xóm, mồng ba chơi đình

Mồng bốn chơi chợ Quả Linh

Mồng năm chợ Trình, mùng sáu non Côi

Qua ngày mồng bảy nghỉ ngơi

Bước sang mồng tám đi chơi chợ Viềng

Chợ Viềng năm có một phiên

Cái nón em đội cũng tiền anh mua.

22. Ba mươi anh không đi Tết

Rạng ngày mồng Một, anh không đi đến lạy bàn thờ

Hiếu trung mô nữa mà biểu em chờ uổng công

Hôm Ba mươi anh mắc lo việc họ

Sáng mồng Một anh bận việc làng

Ông bà bên anh cũng bỏ huống chi bên nàng, nàng ơi!

23. Tháng giêng ăn Tết ở nhà

Tháng hai cờ bạc, tháng ba hội hè

Tháng tư đong đậu nấu chè

Ăn Tết Đoan Ngọ trở về tháng năm

Tháng sáu buôn nhãn bán trâm

Tháng bảy ngày rằm, xá tội vong nhân

Tháng tám chơi đèn kéo quân

Trở về tháng chín chung chân buôn hồng

Tháng mười buôn thóc, bán bông

Tháng một tháng chạp nên công hoàn thành.

Thành ngữ, ca dao, tục ngữ về ngày Tết phản ánh cuộc sống, đúc kết những kinh nghiệm, tri thức cũng như lưu lại rất nhiều phong tục đặc sắc của người Việt. Hy vọng, thông qua bài viết của VOH Sống đẹp bạn đã có thêm những kiến thức bổ ích.