Phải trả lại vỉa hè cho người đi bộ

Trao đổi với PV Báo SGGP, đại diện nhiều địa phương cho rằng, việc quản lý vỉa hè cần được đặt trong tổng thể bài toán không gian đô thị và sinh kế.

27/12/2025 15:29

Nhiều năm qua, dù TPHCM liên tục đặt ra yêu cầu lập lại trật tự vỉa hè, bảo đảm an toàn cho người đi bộ nhưng vỉa hè của nhiều tuyến đường vẫn bị lấn chiếm để kinh doanh, khiến người dân phải đi xuống lòng đường. Tình trạng này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải có những giải pháp căn cơ, bền vững nhằm trả lại chức năng vốn có cho vỉa hè.

Người đi bộ bị 'đẩy' xuống lòng đường

Ghi nhận tại các tuyến đường trung tâm thành phố như Thủ Khoa Huân, Lưu Văn Lang (phường Bến Thành) cho thấy, vỉa hè ở nhiều đoạn gần như không còn lối đi bộ. Bàn ghế, hàng hóa, xe đẩy, dù che được bày kín, có nơi chiếm trọn vỉa hè, thậm chí lấn ra cả lòng đường. Không gian dành cho người đi bộ bị thu hẹp, buộc người dân và du khách phải xuống lòng đường đi chung làn với xe máy, ô tô, dẫn đến tiềm ẩn nguy cơ tai nạn và làm mất mỹ quan đô thị.

Tình trạng lấn chiếm lòng đường, vỉa hè tại đường Thủ Khoa Huân, phường Bến Thành, TPHCM. Ảnh: MẠNH THẮNG

Tình trạng này cũng diễn ra trước cổng các bệnh viện lớn trên địa bàn phường Chợ Lớn. Cụ thể, tại khu vực trước Bệnh viện Chợ Rẫy, vỉa hè nhiều đoạn gần như bị chiếm trọn bởi các xe đẩy, quầy bán thức ăn nhanh, áo mưa, khẩu trang… bày tràn ra lối đi. Chưa kể đội ngũ tài xế xe ôm và taxi chen nhau đậu xe chờ khách ngay khu vực ra vào. Người đi bộ, trong đó có người bệnh và người nhà, nhiều lúc buộc phải đi dưới lòng đường, mất an toàn giao thông.

'Đây là cổng bệnh viện lớn mà ra vào rất bất cập. Trời nắng nóng, xung quanh chật chội đầy hàng quán, người bệnh đi bộ khó khăn', bà Nguyễn Thị Lan (sinh năm 1965, quê Cần Thơ) bức xúc.

Ở một số tuyến đường khác như Nguyễn Gia Trí (phường Thạnh Mỹ Tây), Phạm Văn Đồng (phường Hạnh Thông), Lê Trọng Tấn (phường Tây Thạnh) - đặc biệt là khu vực gần Trường Đại học Công thương TPHCM..., tình trạng lấn chiếm vỉa hè cũng diễn ra phổ biến.

Từ khu vực trung tâm đến các phường, xã ngoại thành, tình trạng lấn chiếm vỉa hè tại nhiều tuyến đường diễn ra thường xuyên. Ông Trần Văn Phát (50 tuổi, ngụ phường Dĩ An) cho biết, mỗi ngày ông đi bộ khoảng 5km qua nhiều tuyến đường và chứng kiến không ít đoạn vỉa hè bị chiếm dụng để dựng xe, buôn bán, buộc ông phải đi xuống lòng đường và đã từng bị xe tông trúng.

Thiếu giải pháp căn cơ

Để lập lại trật tự đô thị, nhiều phường duy trì tuần tra hàng ngày, tổ chức các đợt cao điểm xử lý tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lòng đường nhưng kết quả chưa bền vững. Theo ông Võ Tường Văn, Phó Chủ tịch UBND phường Dĩ An, khi có lực lượng kiểm tra thì trật tự được lập lại, nhưng khi lực lượng kiểm tra rút đi, tình trạng lấn chiếm lại tái diễn.

Tại phường Chợ Lớn, các đợt ra quân liên ngành quanh khu vực bệnh viện đã mang lại kết quả bước đầu, nhiều 'điểm nóng' được kiểm soát, hàng chục phương tiện, vật dụng buôn bán trái phép bị thu giữ. Địa phương cũng lắp đặt camera giám sát, xây dựng cơ chế phản ứng nhanh, ký kết kế hoạch phối hợp liên tịch với Bệnh viện Chợ Rẫy để giữ trật tự khu vực cổng bệnh viện. Tuy nhiên, ở những tuyến đường giáp ranh, tình trạng người bán hàng rong di chuyển qua ranh giới giữa các phường để né tránh lực lượng chức năng vẫn xảy ra.

Từ thực tiễn quản lý tại cơ sở, bà Phạm Thị Ánh Tuyết, Trưởng Phòng Kinh tế hạ tầng - đô thị phường Tân Định, chia sẻ, UBND phường là đơn vị chịu trách nhiệm chính, còn Phòng Kinh tế hạ tầng - đô thị tham mưu chuyên môn; Công an phường giữ vai trò nòng cốt trong tuần tra, xử lý vi phạm; đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ với các bộ phận đô thị, trật tự đô thị và khu phố.

Theo bà Tuyết, để giải quyết căn cơ tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lòng đường, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Cụ thể, hoàn thiện cơ sở pháp lý rõ ràng, thống nhất; tăng cường ứng dụng công nghệ trong giám sát, xử lý vi phạm; nâng cao trách nhiệm của chính quyền cơ sở và ý thức tự giác của người dân. Phường Tân Định cũng kiến nghị thành phố tiếp tục có hướng dẫn cụ thể hơn trong việc quản lý, khai thác tạm thời vỉa hè; sớm hoàn thiện cơ chế giao quản lý tài sản kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ để địa phương thuận lợi hơn trong tổ chức thực hiện, bảo đảm vừa khai thác hiệu quả không gian đô thị, vừa giữ gìn trật tự, an toàn và mỹ quan đô thị.

Trao đổi với PV Báo SGGP, đại diện nhiều địa phương cho rằng, việc quản lý vỉa hè cần được đặt trong tổng thể bài toán không gian đô thị và sinh kế. Trong đó, vừa kiên quyết lập lại trật tự, vừa có giải pháp sắp xếp, tổ chức lại hoạt động kinh doanh phù hợp. Khi đó, vỉa hè mới thực sự được trả lại đúng nghĩa là không gian an toàn, văn minh cho người đi bộ, góp phần xây dựng diện mạo đô thị TPHCM trật tự, hiện đại.

Tăng cường xử phạt qua hình ảnh

Nhằm thực hiện hiệu quả công tác quản lý và sử dụng tạm thời một phần lòng đường, vỉa hè, đảm bảo trật tự an toàn giao thông, UBND TPHCM đã giao UBND và công an cấp xã tăng cường tuần tra, kiểm tra và kiên quyết xử lý các hành vi lấn chiếm lòng đường, vỉa hè; đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến việc xử phạt vi phạm hành chính, xử lý vi phạm qua hình ảnh đối với các trường hợp lấn chiếm hành lang an toàn đường bộ, sử dụng lòng đường, vỉa hè sai quy định.

Trước đó, UBND TPHCM đã ban hành quyết định bãi bỏ Quyết định số 32/2023 về quản lý và sử dụng tạm thời một phần lòng đường, hè phố. Sở Xây dựng đang xây dựng đề án quản lý, khai thác và sử dụng lòng đường, vỉa hè trên địa bàn TPHCM. Đề án bao gồm nhiều hoạt động (trong đó có cả kinh doanh dịch vụ, mua bán hàng hóa trên vỉa hè) để khai thác hiệu quả không gian vỉa hè cho các hoạt động ngoài chức năng giao thông nhưng vẫn bảo đảm an toàn, trật tự và mỹ quan đô thị.

Theo NHÓM PV/Sài Gòn Giải Phóng