Bộ Y tế nói gì về đề xuất tăng thuế đồ uống có đường?

Bộ Y tế cho rằng cần đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường theo hàm lượng đường, tuy nhiên loại trừ sữa và các sản phẩm từ sữa, thực phẩm dạng lỏng dùng cho mục đích dinh dưỡng

23/03/2023 22:32

Ngày 23-3, Bộ Y tế tổ chức hội thảo khoa học về tiêu thụ đồ uống có đường với sức khỏe và tác động của chính sách thuế và giá.

Theo tiến sĩ - bác sĩ Nguyễn Hồng Diễm, Phó Trưởng phòng Kiểm soát bệnh không lây nhiễm, Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế) cho biết một lon nước ngọt 300 hoặc 330 ml cung cấp 30-40 gr đường. Trong đó, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến nghị mỗi ngày chỉ nên ăn 25 gr đường (tương đương 5 thìa cà phê), mức tối đa là 50 gr/ngày.

Chuyên gia cảnh báo việc sử dụng đồ uống có đường và những nguy cơ về sức khoẻ

"Đường chuyển hóa trong cơ thể từ miệng qua dạ dày, ruột non vào hệ tuần hoàn. Ở hệ tuần hoàn đường vào gan, đặc biệt là đường fructose hấp thụ gần như chủ yếu ở gan, quá thừa thì nó chuyển thành chất béo, nguyên nhân gây béo phì" - bác sĩ Diễm nói.

Cảnh báo về gánh nặng thừa cân - béo phì, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết những thập kỷ gần đây, gánh nặng thừa cân - béo phì trên toàn thế giới đã gia tăng nhanh chóng và có xu hướng chuyển dịch từ các nước thu nhập cao sang các nước thu nhập thấp và trung bình. Tại Việt Nam, tỉ lệ thừa cân, béo phì đã tăng gấp 7 lần ở thanh thiếu niên 5-19 tuổi (từ 2,6% năm 2002 lên 19% năm 2020) và tăng gấp đôi ở người lớn (từ 10,9% năm 2002 lên 18,3% năm 2016).

Thừa cân, béo phì làm tăng các yếu tố nguy cơ của một số bệnh không lây nhiễm bao gồm ung thư, bệnh tim, trẻ hóa độ tuổi mắc nhồi máu cơ tim, tăng huyết áp, đột quỵ, đái tháo đường túyp 2 và tử vong sớm liên quan.

Bộ Y tế đề nghị cần áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường

Theo ông Tuyên, cùng với lượng đường được tìm thấy tự nhiên trong nhiều loại thực phẩm, bao gồm trái cây và sữa, việc bổ sung đường vào các sản phẩm thực phẩm sẽ làm tăng tổng hàm lượng năng lượng của sản phẩm. Mức tiêu thụ đồ uống có đường gia tăng nhanh là yếu tố quan trọng góp phần làm gia tăng tình trạng thừa cân béo phì ở Việt Nam. Thực trạng trên đã đặt ra yêu cầu bức thiết để giảm lượng tiêu thụ đồ uống có đường, từ đó góp phần giảm tỉ lệ bệnh tật, tử vong, đặc biệt là bảo vệ sức khỏe trẻ em.

Tại hội thảo, bà Trần Thị Trang, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế nêu 3 giải pháp. Thứ nhất: áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường, bên cạnh đó áp dụng với các giải pháp khác nhau như truyền thông, ghi nhãn đồ uống có đường; thứ 2: áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường; thứ 3: Nhà nước không can thiệp đến vấn đề này, thị trường về đồ uống có đường và tiêu thụ đồ uống có đường của người dân vẫn như thực trạng hiện nay.

Đại diện Bộ Y tế kiến nghị giải pháp thứ nhất là hiệu quả bởi có sức nặng nhất, kinh tế nhất và mang lại lợi ích sức khỏe cho người dân. Giải pháp thứ 2 mạnh nhưng chưa phải giải pháp toàn diện. Bộ Y tế khuyến nghị không lựa chọn giải pháp 3- giữ như hiện tại với mức tiêu thụ tăng.

"Nếu chỉ truyền thông thôi thì hiệu quả không cao vì để truyền thông mà thay đổi được hành vi thì cần 10-20 năm và thay đổi là rất nhỏ. Thuế và giá là biện pháp mạnh cùng với kiểm soát quảng cáo, giảm tính sẵn có của sản phẩm"- bà Trang nhấn mạnh.

Với quan điểm bảo vệ sức khỏe người dân, đại diện Bộ Y tế cho rằng cần đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường theo hàm lượng đường. Theo đó, tất cả các đồ uống có đường theo định nghĩa của WHO có mặt trên thị trường đồ uống Việt Nam, kể cả các loại nước hoa quả lên men có cồn, đều cần chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Sẽ quy định ngưỡng, dưới ngưỡng không đánh thuế, trên ngưỡng này thì đánh thuế và đánh theo mức thuế càng nhiều đường càng cao.

Hàm lượng đường có trong các sản phẩm đồ uống

Bộ Y tế cũng đề xuất các sản phẩm bị đánh thuế sẽ không bao gồm sữa và các sản phẩm từ sữa, thực phẩm dạng lỏng dùng mục đích dinh dưỡng…

Trước đó, dự thảo sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, Bộ Tài chính đề xuất đưa “đồ uống có đường, thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn” vào đối tượng chịu thuế thuế tiêu thụ đặc biệt. Theo tờ trình của Bộ Tài chính, mục đích bổ sung đồ uống có đường vào đối tượng chịu thuế thuế tiêu thụ đặc biệt nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng nói chung, giảm tỉ lệ béo phì và bệnh tiểu đường nói riêng.

Việt Nam là quốc gia có dân số trẻ với độ tuổi từ 15-45 chiếm hơn 46%, đây là độ tuổi được đánh giá là có nhu cầu cao về các loại nước giải khát và là đối tượng đích của nhà sản xuất.

Một số khảo sát cho thấy việc sử dụng đồ uống có đường ngày càng gia tăng ở Việt Nam, đặc biệt là nhóm tuổi trẻ. Trung bình một người Việt Nam tiêu thụ khoảng 46,5 gr đường tự do/ngày, gần bằng mức giới hạn tối đa (50 gr/ngày) và cao gần gấp đôi so với mức khuyến cáo (dưới 25 gr/ngày) của WHO.