Phòng tránh lừa đảo qua mạng cho người cao tuổi

Người cao tuổi với khả năng phân tích tình huống chậm và không thông thạo các thao tác khi sử dụng công nghệ dễ trở thành đối tượng kẻ gian nhắm tới để thực hiện hành vi lừa đảo qua mạng.

20/03/2025 08:05

Nhiều vụ việc nạn nhân là người cao tuổi

Mới đây, bà Ninh (SN 1950, ngụ quận Ba Đình, Hà Nội) nhận được một cuộc gọi từ người tự xưng là nhân viên điện lực thông báo nếu trong ngày hôm nay bà không đóng tiền điện thì nhà bà sẽ bị cắt điện.

Bởi nhà bà có hai căn hộ, một căn hộ để ở, một căn hộ bà cho con gái mượn để bán hàng tạp hóa nên hỏi lại 'nhân viên điện lực' rằng căn hộ nào chưa đóng tiền điện thì được cho biết là căn con gái bà đang sử dụng để kinh doanh.

Vì con gái không ở nhà nên bà đồng ý cho 'nhân viên điện lực' kết bạn Zalo để hướng dẫn nộp tiền điện cho dễ thao tác. Sau khi kết bạn, bà Ninh được người lạ gửi một đường link để vào đóng tiền. Tuy nhiên, bà vẫn cẩn thận gọi cho con gái hỏi xem đã đóng tiền điện chưa thì được xác nhận đã đóng rồi, không nợ tiền và chưa đến kỳ ghi số điện tiếp theo.

Công an cảnh báo thủ đoạn giả mạo chuyển nhầm tiền để lừa đảo.

Mua hàng online giờ đã trở thành xu hướng lựa chọn của nhiều người, không chỉ các bạn trẻ mà người có tuổi cũng ưa dùng. So với lớp trẻ năng động, luôn cập nhật tất cả thông tin mới, thì người lớn tuổi thường chậm nắm bắt công nghệ, cũng như các chiêu trò dẫn dắt lừa đảo trên mạng hơn. Do đó, họ cũng dễ trở thành nạn nhân của các đối tượng, băng nhóm lừa đảo.

Giúp người cao tuổi chủ động phòng tránh

Theo các chuyên gia, Internet đã và đang là công cụ giúp mọi người dễ dàng tiếp cận thông tin, liên lạc và khám phá kiến thức mới. Tuy vậy, Internet cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro và cạm bẫy. Cùng với các nhóm đối tượng khác như trẻ em, sinh viên hay người lao động thu nhập thấp, thời gian qua, nhóm người cao tuổi cũng là một trong những đối tượng mà các nhóm tấn công lừa đảo nhắm tới.

Nguyên nhân là do người cao tuổi thường ít được tiếp cận, cập nhật các thông tin liên quan đến chống lừa đảo, vì thế, họ không có đủ tỉnh táo để ứng phó các thủ đoạn lừa đảo tinh vi của kẻ xấu.

Hỗ trợ người cao tuổi sử dụng công nghệ. (Ảnh:sldtbxh.laocai.gov.vn)

Google đã thực hiện khảo sát trên 1.248 người dùng internet Việt Nam về an toàn thông tin trực tuyến. Kết quả khảo sát cho thấy, 90% người dùng từng tiếp xúc với lừa đảo trực tuyến và hơn 70% từng là nạn nhân. Nhóm tuổi trên 55 đặc biệt dễ bị tổn thương, với 49% đã từng bị lừa đảo. Trước đó, theo thống kê của Cục An toàn thông tin, xu hướng lừa đảo trực tuyến hướng vào nhóm đối tượng người cao tuổi vẫn tiếp tục tăng.

Theo phân tích của Google, tốp ba lý do khiến người lớn tuổi sập bẫy lừa đảo trực tuyến là: Không nhận ra tình huống là một trò lừa đảo (48%); Giao dịch, giải thưởng có vẻ hấp dẫn (39%); Cảm thấy tò mò (38%). Về ảnh hưởng của thói quen, 78% người dùng có thói quen online không an toàn đã từng bị lừa, cao hơn so với con số tương ứng là 66% ở nhóm người dùng có thói quen online an toàn.

Một số thói quen không an toàn phổ biến là: Sử dụng các tổ hợp dễ nhớ làm mật khẩu, sử dụng cùng một mật khẩu cho nhiều tài khoản, hoặc bỏ qua các cảnh báo từ trình duyệt web hoặc cửa hàng ứng dụng. Điển hình như việc sử dụng mật khẩu đơn giản, khảo sát cho thấy, 33% nhóm người dùng trên 55 tuổi mắc phải thói quen này - chiếm tỷ lệ cao nhất trong các nhóm tuổi.

Google cũng lưu ý rằng, người dùng internet tại Việt Nam không có sự khác biệt rõ ràng về tỷ lệ bị lừa đảo giữa nhóm nông thôn và thành thị hoặc theo thời gian online. Cụ thể, người sống ở nông thôn có tỷ lệ bị lừa là 69% so nhóm sống ở thành thị là 73%. Tỷ lệ bị lừa ở nhóm online nhiều (hơn 7 giờ/ngày trong ba tháng gần nhất) là 69% so với nhóm online ít là 75%. Số liệu trên cho thấy, sự cẩn trọng trong thói quen lên mạng là yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất đến năng lực phòng, chống lừa đảo trực tuyến.

Với trọng tâm là xây dựng thói quen tốt cho người lớn tuổi như bảo mật tài khoản, thận trọng khi chia sẻ thông tin trên mạng, nhận diện các thủ đoạn lừa đảo, các nguyên tắc hành động khi gặp trường hợp lừa đảo và khi đã bị lừa đảo, các chuyên gia mạng gửi tới người cao tuổi lời nhắc nhở khi sử dụng công nghệ: “Nâng cao cảnh giác - Cập nhật thường xuyên - An tâm vui sống”.