'Nội soi' hộp sọ 6.200 tuổi, sốc nặng cái chết của chủ nhân

Các nhà khảo cổ học đã tìm thấy một hộp sọ của phụ nữ trẻ tại nghĩa trang thời Đồ đồng ở Iran. Hộp sọ 6.200 tuổi này hé lộ bí mật lớn.

09/06/2025 20:08

Trong cuộc khai quật tại nghĩa trang thời Đồ đồng ở Iran, các nhà khảo cổ phát hiện một hộp sọ bất thường của một phụ nữ trẻ - người đã chết trong một vụ tai nạn cách đây hơn 6.000 năm. Ảnh: Zohreh Prehistoric Project.

Hộp sọ hình nón của người phụ nữ cho thấy cô bị giết bởi một vật thể có cạnh rộng, nhanh chóng kết thúc cuộc đời ngắn ngủi của cô. Tuy nhiên, giới nghiên cứu chưa thể xác định cú đánh đó có phải là cố ý hay không. Ảnh: Mahdi Alirezazadeh.

'Chúng tôi biết người phụ nữ này đã bị gãy xương vào những giây phút cuối đời. Thế nhưng, chúng tôi không có bằng chứng trực tiếp nào cho thấy có người cố ý đánh cô ấy', tác giả chính của nghiên cứu, Mahdi Alirezazadeh, nhà khảo cổ học thời tiền sử tại Đại học Tarbiat Modares ở Iran, cho biết. Ảnh: Zohreh Prehistoric Project/Mahdi Alirezazadeh.

Nhà khảo cổ Alirezazadeh và giáo sư khảo cổ học Hamed Vahdati Nasab tại Đại học Tarbiat Modares đã trình bày chi tiết phân tích của họ về bộ xương thời đại đồ đồng từ nghĩa trang Chega Sofla trong một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Khảo cổ học xương quốc tế. Ảnh: Mahdi Alirezazadeh.

Chega Sofla là một địa điểm khảo cổ học có niên đại thiên niên kỷ 5 trước Công nguyên ở phía tây Iran, phía bắc của Vịnh Ba Tư. Nghĩa trang thời tiền sử tại đây gồm cả các ngôi mộ đơn lẻ và các ngôi mộ tập thể, có thể là mộ gia đình. Khu vực này đã có người ở vào khoảng năm 4700 trước Công nguyên đến năm 3700 trước Công nguyên. Đây là một 'thiên niên kỷ đầy biến cố'. Ảnh: Mahdi Alirezazadeh.

Trong nghiên cứu mới, nhóm chuyên gia thông tin chi tiết về chấn thương đã giết chết một phụ nữ trẻ, được gọi là BG1.12,vào khoảng 6.200 năm trước. Ảnh: Zohreh Prehistoric Project/Mahdi Alirezazadeh.

Theo kết quả kiểm tra tình trạng hộp sọ, khi còn nhỏ, người này đã trải qua việc bó hộp sọ, có thể bao gồm việc quấn một đoạn vải quanh hộp sọ đang phát triển của trẻ em để cố ý thay đổi hình dạng. Sau nhiều năm thực hiện tập tục bó hộp sọ, phần đầu sẽ dài, gần như hình nón. Ảnh: mediastorehouse.

Tại nghĩa trang Chega Sofla, những người có và không có sự thay đổi hộp sọ được chôn cạnh nhau. Hai chuyên gia Alirezazadeh và Nasab đã sử dụng các bản quét CT (chụp cắt lớp vi tính) để xác định một vết nứt trên hộp sọ của BG1.12 và để quan sát kỹ độ dày của cả xương sọ và diploe, phần xương xốp đóng vai trò như một bộ giảm xóc. Ảnh: anibal /Adobe Stock.

Qua đó, các chuyên gia phát hiện xương của BG1.12 mỏng hơn so với người không thực hiện tập tục bó hộp sọ lúc nhỏ. Họ nhận định khả năng chịu đựng các lực bên ngoài của hộp sọ của người phụ nữ này, ví dụ như một cú đánh chấn thương, có thể yếu hơn so với hộp sọ bình thường. Ảnh: novoscriptorium.

Hiện các nhà nghiên cứu chưa rõ liệu BG1.12 bị ai đó giết hay chỉ đơn giản là bị thương trong một vụ tai nạn dẫn đến tử vong. Do người phụ nữ trẻ này được chôn cùng nhiều người khác trong một ngôi mộ tập thể nên phần còn lại của bộ hài cốt vẫn chưa được xác định. Điều này khiến việc giải mã khoảng thời gian cuối đời của BG1.12 gặp nhiều khó khăn. Ảnh: crystalinks.

Theo Tâm Anh (theo LS)/Tri thức & Cuộc sống