Bí ẩn hồ nước 15 triệu tuổi nằm sâu dưới lớp băng Nam Cực

Nằm sâu bên dưới lớp băng dày ở Nam Cực, hồ Vostok là một trong những hồ nước ngọt lớn nhất trên Trái đất. Theo các chuyên gia, hồ nước này có niên đại khoảng 15 triệu tuổi với nhiều bí mật gây tò mò.

23/02/2025 20:08

Hồ Vostok nằm bên dưới một lớp băng, tuyết dày hơn 2 km ở Nam Cực. Hồ nước có niên đại khoảng 15 triệu tuổi được đặt tên theo trạm khoa học Vostok của Liên Xô (nay là Nga). Ảnh: NASA Earth Observatory.

Theo nghiên cứu, đo đạc của các chuyên gia, hồ Vostok dài hơn 240 km, rộng 50 km. Đây là hồ lớn nhất trong số hơn 400 hồ ngầm ở Nam Cực. Hồ nước này đã bị cô lập dưới lớp băng, tuyết ở Nam Cực từ ít nhất 15 triệu năm trước. Ảnh: NASA / CYNTHIA STARR.

Một số chuyên gia cho rằng, hồ Vostok đã liên tục bị cô lập khỏi ánh sáng Mặt trời trong thời gian dài hơn nhiều, khoảng 20 triệu năm hơn hoặc lâu hơn. Ảnh: Nicolle Rager-Fuller / NSF.

Do ánh sáng không chiếu rọi xuống trong thời gian dài như vậy nên hồ Vostok có hệ sinh thái độc đáo gồm các loài sinh vật ưa cực - những sinh vật đã tiến hóa để phát triển mạnh trong điều kiện khắc nghiệt. Ảnh: U.S. Antarctic Program.

Mặc dù hồ Vostok nằm gần trạm nghiên cứu Vostok nhưng các chuyên gia chỉ biết đến sự tồn tại của hồ nước cổ đại này vào những năm 1960. Khi đó, một nhà địa lý và phi công người Nga lần đầu tiên nhận thấy một vùng băng phẳng, tương đối nhẵn phía trên hồ từ trên không. Ảnh: Nicolle Rager-Fuller / NSF, Public domain, via Wikimedia Commons.

Đến năm 1993, các nhà nghiên cứu xác định được hồ Vostok nhờ công nghệ radar vệ tinh có khả năng xuyên qua băng. Ảnh: NASA.

Hồ Vostok sâu khoảng 1 km ở đầu phía Nam và nông hơn tương đối ở góc phía bắc và Tây Nam. Các nhà nghiên cứu đã lập bản đồ đáy hồ và phát hiện ra rằng các khu vực sâu và nông được ngăn cách bởi một dãy núi, được cho rằng có thể rải rác các lỗ thông thủy nhiệt tương tự như ở Thái Bình Dương. Ảnh: PLOS ONE.

Nguồn nước duy nhất của hồ Vostok là lớp băng phía trên. Nhiệt độ nước dao động quanh mức - 3 độ C. Dù vậy, nước vẫn ở dạng lỏng nhờ áp suất nén của lớp băng phía trên, làm giảm điểm đóng băng của nước. Ảnh: newscientist.

Nhiều loài vi khuẩn được phát hiện sống trong hồ Vostok, bao gồm các dạng sống ở biển cho thấy nơi đây từng được kết nối với đại dương. Ảnh: Pat Perry.

Các nhà nghiên cứu đã lấy mẫu một số lớp nước đóng băng gọi là băng tích tụ nằm trên đỉnh hồ và phát hiện ra rằng nó chứa ADN của hơn 3.500 sinh vật, bao gồm nấm và vi khuẩn thường thấy trong đường tiêu hóa của cá. Ảnh: Getty Images / Avalon.