Hành trình tìm kiếm bản thân với đủ cung bậc xúc cảm
Hành trình sáng tác của nhà thơ Dương Kỳ Anh là một quá trình không ngừng tìm kiếm và khám phá bản thân, thể hiện qua những tác phẩm đậm chất tự sự và chiêm nghiệm.
Năm 2024, ông ra mắt tập thơ 'Thơ chọn', tập hợp những bài thơ tâm đắc nhất trong sự nghiệp sáng tác. Trong buổi ra mắt, nhà thơ chia sẻ: 'Tôi gửi gắm mong ước được đi tìm kiếm chính mình, hiểu rõ hơn về bản thân với đủ cung bậc xúc cảm. Có như vậy mới biết yêu người, yêu đời thiết tha'.
![]()
Nhà thơ Dương Kỳ Anh năm 1975.
Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều nhận xét về 'Thơ chọn': 'Tập thơ đề cập đến nhiều câu chuyện, nhiều vấn đề, nhiều cung bậc của cảm xúc và nhiều thông điệp trong cuộc sống. Nhưng với tôi, tư tưởng xuyên suốt tập thơ là ý nghĩa của kiếp người và những giá trị vĩnh hằng của đời sống'.
Hành trình trải nghiệm và khám phá bản thân của nhà thơ Dương Kỳ Anh còn được thể hiện qua việc ông đối diện với những trải nghiệm cá nhân và biến chúng thành nguồn cảm hứng nghệ thuật. Trong bài thơ 'Tháng giêng', ông viết: 'Tháng giêng mắt ướt tóc dài/ Cỏ non xanh rợn chân trời hư không /Ngõ buông một sợi tơ hồng /Anh buông chiều biếc vẫn không gặp mình'… Những câu thơ thể hiện sự bâng khuâng, luyến tiếc về thời gian đã qua, đồng thời phản ánh nỗ lực tìm kiếm bản thân trong dòng chảy cuộc đời.
Hành trình ấy cũng không chỉ dừng lại ở việc sáng tác mà còn trong cách ông lựa chọn lối sống. Sau khi nghỉ hưu, ông chọn cuộc sống bình dị, gần gũi với thiên nhiên, dành thời gian chăm sóc khu vườn nhỏ và tiếp tục sáng tác.
![]()
'Bây giờ ta đi ở ẩn/ Ẩn vào cây, ẩn vào hoa'...
Trong bài thơ 'Ẩn', ông viết: 'Bây giờ ta đi ở ẩn/ Ẩn vào cây, ẩn vào hoa/ Ẩn vào sương, ẩn vào nắng/Mặc bình minh với chiều tà...'. Những câu thơ cho thấy khao khát hòa mình vào thiên nhiên, tìm kiếm sự bình yên và tĩnh lặng trong tâm hồn của ông.
Ông không chỉ quan sát mà còn cảm nhận sâu sắc từng biến chuyển của cảnh vật, coi đó như một phần không thể tách rời của cuộc sống. Ông từng chia sẻ rằng, trước thiên nhiên, con người không thể dối lòng mình, và chính thiên nhiên giúp ông tìm thấy sự chân thật trong cuộc sống.
![]()
'Đi trong vườn tất cả hóa bình yên/Đi trong vườn tất cả hóa yêu thương/Ôi giá được suốt cuộc đời vẫn trẻ /Vẫn non tơ như mắt lá trên cành' ...
Trong bài thơ 'Đi giữa vườn xuân', ông miêu tả sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên: 'Đi trong vườn tất cả hóa bình yên/Đi trong vườn tất cả hóa yêu thương/Ôi giá được suốt cuộc đời vẫn trẻ /Vẫn non tơ như mắt lá trên cành'. Những vần thơ không chỉ phản ánh tình yêu thiên nhiên mà còn thể hiện khát khao giữ mãi sự tươi trẻ, hồn nhiên trong tâm hồn và tình yêu tha thiết với cuộc sống, vạn vật. Việc 'đi trong vườn' trở thành biểu tượng cho hành trình tìm kiếm sự bình yên và yêu thương trong cuộc sống. Tình yêu và sự gắn bó với thiên nhiên không chỉ là nguồn cảm hứng nghệ thuật mà còn là cách ông tìm thấy sự cân bằng và ý nghĩa trong cuộc sống.
Và chính bởi vậy, cái 'ẩn' của nhà thơ Dương Kỳ Anh không phải là sự lánh đời, mà là cái thong thả của một người đã nhiều trải nghiệm, hiểu được lẽ đời, được giá trị đích thực của cuộc sống, đó chính là sự bình yên trong tâm hồn. 'Ẩn' là một lựa chọn sống của một người đã đủ đầy trải nghiệm, dành thời gian nhìn sâu vào tâm trí, nhưng cũng vẫn không xa lánh cảm xúc thế sự nhân tình, ngược lại tha thiết tình yêu với cuộc đời.
![]()
Trong thơ của tác giả Dương Kỳ Anh, luôn thấy lấp lánh tình yêu đời, yêu người thiết tha.
Có thể bắt gặp cảm xúc đó trong nhiều bài thơ của ông. Trong 'Tĩnh lặng' ông viết: 'Lộc biếc mùa xuân bung nở rào rào ngoài cửa sổ/Trời đất non tơ cười cợt ta hoài / Ta thấy ta bây giờ cũng như lộc biếc/Có sợ gì gió cuốn, mây bay...'; hay trong 'Lặng im': 'Bao nhiêu năm học nói cười/Bây giờ ta học cuộc đời lặng im...'..
Trong bài thơ 'Hoa dại', ông viết: 'Ta về, hoa dại nở đầy lối đi/Người khôn ở chốn kinh kỳ /Biết đâu hoa dại nở vì người khôn / Sáng nay một trận mưa nguồn/Dại khôn như nước chảy tuôn ngang trời.../Người khôn ở chốn xa xôi/Có bông hoa dại vì người mà khôn...', có thể thấy rõ những suy ngẫm, triết lý của ông về sự lựa chọn thái độ sống.
'Cả đời tôi chật vật học cách nói thật'
Nhà thơ Dương Kỳ Anh từng chia sẻ: 'Cả đời tôi chật vật học cách nói thật, nói thật trong văn chương, nói thật trong báo chí…'.
![]()
Nhà thơ Dương Kỳ Anh từng chia sẻ: 'Cả đời tôi chật vật học cách nói thật, nói thật trong văn chương, nói thật trong báo chí…'.
Trong buổi giao lưu với bạn đọc chia sẻ về tiểu thuyết Xuyên Cẩm trên báo chí, nhà thơ Dương Kỳ Anh bộc bạch: 'Tôi chẳng có bí quyết gì ngoài việc phải thành thật với bản thân mình. Tôi nghĩ rằng, đã đến lúc chúng ta phải đối diện với chính bản thân ta, với chính những điều mà ta sống, ta nghĩ, ta yêu, ta mong đợi. Khi anh viết ra những điều cho chính bản thân anh, thì cũng chính là anh đã viết ra những điều cho hàng triệu người. Bởi vì hàng triệu người cũng đã và đang sống như anh'.
Xuyên Cẩm' phản ánh những thăng trầm của lịch sử đất nước trong chặng đường 60 năm kể từ ngày có cách mạng cho đến thời kỳ đổi mới. Những thăng trầm ấy đã diễn ra trong số phận của một gia đình, trong số phận của một ngôi làng, hay trong chính bản thân gia tộc ông. Nhiều trang viết trong tác phẩm được bạn đọc đánh giá là 'dữ dội', trong đó có những trang viết về cải cách ruộng đất. Chia sẻ về điều này, nhà thơ Dương Kỳ Anh cho biết, khi viết, ông không tự kiểm duyệt bản thân, mà để cảm xúc và sự thật dẫn dắt ngòi bút của mình.
Khi viết báo ông thường nghĩ đến trên đầu mình có ai, nhưng khi viết truyện, viết tiểu thuyết ông 'không nghĩ đến ai trên đầu mình nữa'. Ông cứ viết và đôi khi cũng quên cả bản thân mình. Ông cho rằng, nhà văn trước hết phải chân thật với bản thân mình, phải biết hy sinh bản thân mình cho những nhân vật mà mình sáng tạo ra. Dù cuốn tiểu thuyết, truyện ngắn đó chưa in được hôm nay thì ngày mai, ngày kia hoặc một ngày nào đó, thế nào cũng được in ra, nếu đó là một tác phẩm hay.
'Thổ Địa' cũng là một tác phẩm ghi dấu ấn của nhà thơ Dương Kỳ Anh. Trong 'Thổ Địa', ông đã khai thác vấn đề đất đai và mối quan hệ giữa con người với đất, một chủ đề nóng bỏng trong xã hội. Tác phẩm được đánh giá là mang nhiều yếu tố tự truyện, khi tác giả dựa trên những trải nghiệm và quan sát thực tế của mình để xây dựng cốt truyện và nhân vật. Sự chân thật trong việc miêu tả biến dạng nhân cách con người trước cám dỗ của vật chất và quyền lực cho thấy sự dũng cảm của ông khi đối diện và phơi bày những góc khuất của xã hội.
Có thể nói, các tác phẩm của nhà thơ Dương Kỳ Anh đã chứng minh rằng việc thành thật với bản thân và viết từ chính trải nghiệm cá nhân không chỉ giúp tác giả hiểu rõ hơn về chính mình mà còn tạo ra những tác phẩm chạm đến trái tim của hàng triệu độc giả. Sự chân thành và dũng cảm trong việc đối diện với bản thân và xã hội đã làm nên sức mạnh và giá trị bền vững cho các tác phẩm của ông.
Nhà thơ Dương Kỳ Anh đã trút hơi thở cuối cùng vào lúc 8 giờ 30 ngày 25/2, hưởng thọ 77 tuổi. Nhiều bạn bè, bạn văn, đồng nghiệp... đã bày tỏ sự tiếc thương trước sự ra đi của ông.
Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều xúc động chia sẻ: 'Dương Kỳ Anh là một người đặc biệt. Ông là một nhà báo thành công, một nhà thơ dấn thân, một nhà tổ chức sự kiện tài ba. Nhưng với tôi, điều còn vang trong tôi là những câu thơ của ông. Ở đấy tôi nghe thấy tiếng độc thoại của phận người trong đời sống quá nhiều bất trắc'.
Nhà thơ Dương Kỳ Anh, tên thật là Dương Xuân Nam, sinh năm 1948 tại huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh. Ông nguyên Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, người sáng lập của cuộc thi Hoa hậu Việt Nam.
Ông đã xuất bản 25 tập sách, trong đó có 5 tập thơ, 3 tiểu thuyết, 7 tập truyện ngắn và nhiều tập phóng sự, ghi chép, sưu tầm, biên soạn. Những tác phẩm của ông phản ánh sâu sắc cuộc sống, con người và những trăn trở về thân phận, tình yêu và xã hội.
Ông đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá, bao gồm: Giải thưởng của Tạp chí Văn nghệ Quân đội năm 1988; Giải thưởng bài thơ hay do Báo Nhân Dân tuyển chọn năm 1988; Giải Đặc biệt Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Nguyễn Du với tiểu thuyết 'Xuyên Cẩm' năm 2005.
Ông cũng được ghi danh trong từ điển Danh nhân Văn hóa Thế giới (khu vực châu Á - Thái Bình Dương), khẳng định tầm ảnh hưởng và uy tín của mình trong lĩnh vực văn hóa.
Copy link
Quay lại
