Phẫu thuật u tuyến nước bọt mang tai cho nam bệnh nhân 53 tuổi

U tuyến nước bọt mang tai là khối u hiếm gặp vùng đầu cổ khá phức tạp, liên quan đến sự xuất hiện của khối u tại tuyến mang tai.

13/08/2025 13:48

Sợ liệt mặt không mổ không ngờ u vẫn gây liệt

Nhiều bệnh nhân bị u tuyến nước bọt mang tai mang tâm lý e ngại phẫu thuật vì sợ liệt dây thần kinh mặt sau mổ.

Ông T. (53 tuổi, Đắk Lắk) phát hiện khối u nhỏ bên dưới tai trái từ 7 năm nay. Càng ngày khối u càng lớn dần khiến ông mệt mỏi, thường xuyên cảm giác nặng vùng cổ mặt, ảnh hưởng thẫm mỹ.

5 năm trước ông đến khám tại một bệnh viện ở TP Hồ Chí Minh và có chỉ định phẫu thuật, nhưng ông từ chối vì sợ bị liệt mặt sau mổ. Kể từ đó, ông chỉ tự dùng thuốc tại nhà với hy vọng kiềm chế sự phát triển của khối u.

Hai tháng gần đây, bệnh tình của ông lại tiến triển nhanh hơn, khối u lớn chèn ép khiến ông đau nhức vùng cổ – vai bên trái, cảm giác tê mỏi người một bên, mất ngủ, mệt mỏi, không thể làm việc hay sinh hoạt được bình thường. Ông T. tìm đến Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á với hy vọng nơi đây sẽ giúp ông điều trị hiệu quả bệnh.

Tiếp nhận thăm khám cho bệnh nhân T., ThS. BS. Trần Thị Tuyết Sương – Phó Trưởng khoa Liên chuyên khoa Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á nghi ngờ tình trạng u tuyến mang tai nên đã chỉ định bệnh nhân chụp CT. Kết quả, ông T. được phát hiện có khối u xuất phát từ tuyến mang tai bên trái với kích thước khoảng 6x3cm. Ông T. được chỉ định phẫu thuật lấy trọn khối u, ngăn ngừa u to chèn ép xâm lấn dây thần kinh gây liệt mặt.

Hình ảnh khối u tuyến nước bọt mang tai của bệnh nhân T. được lấy ra - Ảnh BVCC

BS.CKI. Huỳnh Thế Huy, khoa Liên chuyên khoa Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á, người trực tiếp thực hiện ca mổ, chia sẻ: 'Hai vấn đề quan trọng nhất của phẫu thuật u tuyến mang tai là lấy được trọn khối u và bảo tồn được dây thần kinh mặt. Tuyến mang tai có cấu trúc giải phẫu đặc biệt, đó là tuyến mang tai có sự liên quan chặt chẽ với dây thần kinh số VII – dây thần kinh chi phối vận động vùng mặt.

Sau khi ra khỏi xương thái dương, dây thần kinh số VII đi vào tuyến mang tai, bên trong tuyến mang tai dây thần kinh số VII phân thành 2 thân chính và sau đó thành 5 nhánh tận. Có thể hiểu tuyến mang tai ôm trọn dây thần kinh mặt đoạn ngoài xương thái dương.

Đây cũng là thách thức lớn nhất đối với phẫu thuật viên khi thực hiện ca mổ, phải làm sao bóc tách một cách khéo léo lấy trọn được khối u và tránh tổn thương dây thần kinh mặt dẫn đến liệt mặt sau mổ. Từng động tác, đường cắt đều phải tính toán chính xác đến từng milimet'.

Sau một giấc ngủ êm ái trên bàn mổ, tỉnh dậy, ông T. thấy cơ thể mình khỏe khoắn hẳn ra, tinh thần phấn chấn và có thể tự đi lại trong ngày. Ông cho biết: 'Mổ xong, tôi thấy mình như được 'đả thông kinh mạch', nhẹ nhàng hẳn trong người'.

Phẫu thuật lấy u tuyến nước bọt - Ảnh BVCC

Điều trị u tuyến mang tai – thách thức lớn trong phẫu thuật bảo tồn thần kinh mặt

U tuyến nước bọt mang tai là khối u hiếm gặp vùng đầu cổ, khi chỉ chiếm khoảng dưới 4% tổng số u vùng đầu cổ. Đây là tình trạng khá phức tạp, liên quan đến sự xuất hiện của khối u tại tuyến mang tai – tuyến nước bọt lớn nhất nằm ở vùng trước tai, góc hàm.

U tuyến mang tai thường gặp ở người tuổi trung niên, nhất là người có tiền sử hút thuốc lá lâu năm, uống rượu bia.

Điều đáng lo ngại là khối u thường phát triển âm thầm, không gây đau, chỉ biểu hiện bằng một khối cứng hoặc sưng nhẹ ở vùng mặt. Tuy nhiên, khi khối u lớn dần, nó có thể gây biến dạng gương mặt, chèn ép dây thần kinh mặt dẫn đến yếu liệt mặt. Đặc biệt có một số loại u tuyến mang tai có thể chuyển hóa từ dạng lành tính thành ác tính nếu không được điều trị kịp thời

Phẫu thuật là phương pháp điều trị chính đối với u tuyến mang tai, với mục tiêu loại bỏ hoàn toàn khối u và đồng thời bảo tồn dây thần kinh mặt. Thế nhưng, đây là một trong những thử thách lớn nhất đối với phẫu thuật viên vùng đầu cổ.

Tuyến mang tai nằm sát và bao quanh đường đi phức tạp của dây thần kinh mặt – cấu trúc chi phối vận động toàn bộ cơ mặt. Chỉ một sơ suất nhỏ cũng có thể dẫn đến liệt mặt vĩnh viễn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng và thẩm mỹ.

Vì vậy, điều trị u tuyến mang tai không chỉ là loại bỏ một khối u – mà là sự cân bằng tinh tế giữa kỹ thuật phẫu thuật chính xác và trách nhiệm giữ gìn diện mạo, cảm xúc và chất lượng sống cho người bệnh.

'Tất cả các khối u sau phẫu thuật sẽ được gửi làm giải phẫu bệnh. Hoặc nếu nghi ngờ u ác tính ngay từ đầu trên lâm sàng và hình ảnh học, người bệnh cần được thực hiện sinh thiết trước mổ. Trong trường hợp khối u ác tính, việc điều trị sẽ phức tạp hơn, cần điều trị đa mô thức, phối hợp giữa phẫu thuật, hóa trị và xạ trị', BS Huỳnh Thế Huy cho biết thêm.

Bác sĩ Huỳnh Thế Huy cũng cho biết, các yếu tố nguy cơ dẫn đến u tuyến mang tai vẫn chưa được biết đến rõ ràng, tuy nhiên quan sát thấy có liên quan đến việc sử dụng thuốc lá, rượu bia.

Bệnh nhân sau mổ cần cai thuốc lá, rượu bia để ngăn ngừa nguy cơ tái phát.

Theo Thúy Nga/Tri thức & Cuộc sống