Xét nghiệm máu có thể phát hiện sớm nhiều loại ung thư

Một nghiên cứu cho thấy, xét nghiệm máu có thể phát hiện ADN ung thư sớm hơn tới 3 năm so với thời điểm ung thư được chẩn đoán bằng phương pháp thông thường.

23/06/2025 14:30

Các nhà khoa học tại Đại học Johns Hopkins (Mỹ) vừa công bố một bước tiến quan trọng trong nỗ lực phát hiện ung thư từ rất sớm.

Nghiên cứu này là kết quả hợp tác giữa Trung tâm Ludwig, Trung tâm Ung thư Sidney Kimmel, Trường Y và Trường Y tế Công cộng Bloomberg (đều thuộc Đại học Johns Hopkins) và nhận được tài trợ một phần từ Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH). Nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí Cancer Discovery.

Ảnh minh họa/ Nguồn South China Morning Post.

Theo nghiên cứu, các chuyên gia phát hiện rằng vật liệu di truyền do khối u giải phóng bao gồm các đoạn DNA bất thường có thể được phát hiện trong máu sớm đến ba năm trước khi bệnh nhân có bất kỳ triệu chứng nào.

Nhóm nghiên cứu đã phân tích mẫu huyết tương từ một nghiên cứu quy mô lớn mang tên ARIC, vốn nhằm đánh giá nguy cơ tim mạch ở cộng đồng. Tuy nhiên, từ các mẫu máu này, họ đã thu được dữ liệu quý giá về dấu hiệu sớm của ung thư.

Cụ thể, các nhà nghiên cứu đã sử dụng kỹ thuật giải trình tự gen có độ nhạy cao để xét nghiệm máu của 52 người tham gia, trong đó có 26 người được chẩn đoán ung thư trong vòng 6 tháng sau khi lấy mẫu và 26 người không mắc bệnh dùng làm nhóm đối chứng.

Kết quả cho thấy có 8 người dương tính với một xét nghiệm thử nghiệm có tên gọi MCED (Multi-Cancer Early Detection). Đây là phương pháp sàng lọc giúp phát hiện nhiều loại ung thư chỉ qua một mẫu máu.

Điều đáng chú ý là tất cả 8 người có kết quả dương tính đều được chẩn đoán ung thư trong vòng 4 tháng sau đó. Không dừng lại ở đó, trong số này có 6 người từng được lấy mẫu máu từ 3 đến 3,5 năm trước thời điểm chẩn đoán chính thức. Khi nhóm nghiên cứu kiểm tra lại các mẫu cũ, họ phát hiện trong 4 trường hợp có mang các đột biến gen do tế bào ung thư gây ra - một dấu hiệu cho thấy mầm bệnh đã âm thầm phát triển từ rất lâu.

Bác sĩ Yuxuan Wang, tác giả chính của nghiên cứu, chia sẻ với Fox News rằng nhóm của bà rất phấn khởi khi biết ung thư có thể được phát hiện sớm như vậy.

'Ba năm là khoảng thời gian quý giá để can thiệp. Khi phát hiện sớm, khối u thường chưa phát triển mạnh và khả năng điều trị khỏi nhờ phẫu thuật hoặc các liệu pháp khác sẽ cao hơn rất nhiều', bà nói.

Bà Wang cũng nhấn mạnh: 'Tôi là một bác sĩ chuyên khoa ung bướu, hàng ngày tiếp xúc với các bệnh nhân ở giai đoạn muộn. Với họ, điều trị chủ yếu nhằm kéo dài sự sống. Nếu chúng ta có thể phát hiện ung thư từ ba năm trước, rất nhiều trong số đó hoàn toàn có thể chữa khỏi'.

NHS kỳ vọng, từ năm 2026 Galleri có thể được triển khai trên diện rộng sinh thiết lỏng, phát hiện các mảnh nhỏ của ADN chứa ung thư. Ảnh: Getty.

Xét nghiệm MCED dù vẫn còn đang trong quá trình thử nghiệm nhưng vẫn được xem là một trong những phương pháp tiềm năng nhất hiện nay để phát hiện sớm nhiều loại ung thư cùng lúc, nhờ vào việc truy dấu các phân tử đặc trưng như DNA, RNA hoặc protein bất thường trong máu.

Những thông tin và hướng đi khả quan cho việc tầm soát ung thư sớm thì vẫn còn rất nhiều thách thức. Các nhà khoa học kỳ vọng, trong tương lai gần, những xét nghiệm như MCED sẽ được cải tiến, chuẩn hóa và ứng dụng rộng rãi trong cộng đồng nhằm phát hiện ung thư từ khi chúng còn chưa đủ lớn để gây ra triệu chứng. Khi các công nghệ xét nghiệm máu ngày càng hoàn thiện, tầm soát ung thư có thể trở nên dễ tiếp cận hơn, ít tốn kém và bớt ám ảnh hơn.

Một giọt máu, nếu được phân tích chính xác, có thể là chìa khóa phát hiện sớm căn bệnh từng được xem là án tử. Trong tương lai gần, ung thư có thể không còn là 'kẻ thù bất ngờ', mà trở thành một thách thức y tế có thể kiểm soát từ rất sớm, nhờ công nghệ sinh học và sức mạnh của nghiên cứu toàn cầu.

Trước đó, năm 2019, Công ty Genetron Health của Trung Quốc cho biết họ đã tìm ra cách phát hiện ung thư gan liên quan đến viêm gan B trước nhiều tháng so với các phương pháp khác.

Ở Anh, Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) từ năm 2021 đã triển khai thử nghiệm xét nghiệm máu Galleri do Công ty Grail (Mỹ) phát triển. Galleri có thể phát hiện hơn 50 loại ung thư khác nhau và đã được thử nghiệm trên hơn 140.000 người.

Theo số liệu công bố vào cuối năm 2023, xét nghiệm này đạt độ chính xác gần 88% với ung thư dạ dày và trên 90% với ung thư tuyến tụy - hai loại ung thư thường khó phát hiện sớm. NHS kỳ vọng nếu hiệu quả được chứng minh, Galleri có thể được triển khai trên diện rộng từ năm 2026.

Theo Bình Nguyên/Tri thức & Cuộc sống