Bản Bút – 'Ngôi nhà sàn' đánh thức tiềm năng du lịch cộng đồng xứ Thanh

Giữa thung lũng xanh của vùng cao xứ Thanh, bản Bút (xã Nam Xuân) đang trở thành điểm đến du lịch cộng đồng đầy hứa hẹn.

24/10/2025 15:10

Những nếp nhà sàn truyền thống của bản Bút (xã Nam Xuân) là điểm nhấn đặc trưng trong không gian du lịch cộng đồng vùng cao xứ Thanh

Với những nếp nhà sàn truyền thống, không gian văn hóa Thái đậm đà cùng hồ Pha Đay mờ sương trên đỉnh núi, bản Bút không chỉ lưu giữ hồn cốt của núi rừng mà còn mở ra hướng phát triển bền vững từ chính bàn tay người dân địa phương.

Ươm mầm bản sắc – khởi nguồn từ lòng người

Bản Bút (xã Nam Xuân, Thanh Hoá) nằm nép mình trong một thung lũng rộng, được bao bọc bởi hơn 1.000 ha rừng nguyên sinh. Không khí nơi đây quanh năm mát lành, tĩnh tại, mang lại cảm giác bình yên hiếm thấy cho bất cứ ai lần đầu đặt chân tới.

Bản Bút hiện có 105 hộ dân, đều là người Thái. Những ngôi nhà sàn bằng gỗ pơ mu, những khung cửi lách cách bên hiên, bóng thiếu nữ Thái trong bộ váy truyền thống… tất cả hòa quyện tạo nên bức tranh đặc trưng của miền sơn cước. Đó cũng là nền tảng để người dân nơi đây phát triển du lịch cộng đồng, mô hình vừa tạo sinh kế, vừa giữ gìn bản sắc.

Năm 2019, chị Phạm Thị Tuyết mạnh dạn mở homestay A Béo, trở thành một trong những hộ tiên phong làm du lịch cộng đồng ở bản. Với chị Tuyết, làm du lịch không chỉ là kế sinh nhai mà là cơ hội để 'khoe' nét đẹp văn hóa Thái.

Mỗi góc nhà, mỗi bữa ăn chị đều chăm chút tỉ mỉ: từ mâm cơm với xôi nếp, cá suối nướng, măng rừng chấm chẻo cho đến không gian trưng bày thổ cẩm do chính tay bà con dệt. 'Tôi chỉ mong khi khách rời bản, họ vẫn còn nhớ mùi khói bếp và hương vị núi rừng nơi đây', chị cười hiền.

Phụ nữ Thái ở bản Bút miệt mài bên khung cửi, dệt nên những tấm thổ cẩm rực rỡ – sản phẩm đặc trưng được du khách yêu thích

Ở tuổi 'xưa nay hiếm', bà Lương Thị Nhã vẫn miệt mài bên khung cửi, dệt nên những tấm thổ cẩm rực rỡ. 'Ngày xưa, phụ nữ ai cũng biết dệt. Giờ nhiều cháu mải làm việc khác, quên nghề. Bà chỉ mong truyền lại cho thế hệ trẻ để giữ nghề tổ tiên. Mấy năm nay, khách du lịch đến nhiều hơn, nghề dệt cũng sống lại, bà vui lắm', bà Nhã tâm sự.

Thiên nhiên hòa quyện văn hóa – bản làng thức giấc

Nếu ví du lịch cộng đồng bản Bút như bức tranh, thì hồ Pha Đay chính là điểm nhấn xanh biếc ở trung tâm.

Hồ rộng hơn 2,2 ha, nằm trên đỉnh núi cao 1.200 m so với mực nước biển, quanh năm phủ sương mờ ảo.

Du khách có thể chèo thuyền trên mặt hồ phẳng lặng, ngắm mây vờn đỉnh núi và nghe tiếng rừng vọng lại, một trải nghiệm hiếm thấy giữa xứ Thanh.

Cũng nhờ thiên nhiên ưu đãi, khí hậu quanh năm mát mẻ, bản Bút đang thu hút ngày càng nhiều du khách, nhất là giới trẻ và khách quốc tế yêu thích khám phá văn hóa bản địa.

Không ồn ào, không sặc sỡ, du lịch nơi đây mang dáng dấp của sự mộc mạc, chân thật, điều mà nhiều người đang tìm kiếm giữa thời đại ồn ã.

Một trong những homestay mới gây chú ý là Minh Huy, do chị Hà Thị Tuôn làm chủ. Từ những chuyến tham quan học hỏi ở các tỉnh phía Bắc, chị Tuôn đã tạo dựng một không gian đậm chất Thái, từ cách bài trí, màu sắc đến vật dụng sinh hoạt.

Du khách trải nghiệm chèo mảng trên lòng hồ Pha Đay ở bản Bút, giữa khung cảnh sơn thủy hữu tình phản chiếu núi rừng xanh thẳm

Trong khuôn viên homestay, chị dành riêng một góc trưng bày cồng chiêng, khung dệt, trang phục truyền thống, để du khách được 'chạm' vào văn hóa bản địa.

'Là người Thái, tôi muốn góp phần giữ lại hồn quê. Mở homestay này, tôi vừa tạo việc làm cho gia đình, vừa mong bà con cùng hưởng lợi. Sắp tới tôi sẽ mở rộng thêm để đón khách đoàn và kết nối với đội văn nghệ bản, phục vụ du khách muốn thưởng thức dân ca, dân vũ Thái', chị Tuôn chia sẻ.

Việc kết hợp giữa cảnh quan thiên nhiên, văn hóa bản địa và sự tham gia trực tiếp của người dân đã tạo nên một mô hình du lịch cộng đồng bền vững, không chỉ mang lại thu nhập mà còn làm tăng nhận thức của cư dân về giá trị của văn hóa mình.

Đồng thời, chính quyền địa phương đã chủ trương: phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn, phát huy văn hóa, đây là 'hướng đi mới, góp phần tạo nên gam màu sáng cho bức tranh kinh tế-xã hội ở các bản làng vùng cao xứ Thanh'.

Theo NGUYÊN LINH/baovanhoa.vn