Vì sao nhiều loài bướm phát triển 'đầu giả'?

Một số loài bướm phát triển một chiến lược tiến hóa kỳ lạ là tạo ra 'đầu giả' ở phần cánh sau giúp sống sót trước những kẻ săn mồi hung dữ.

03/08/2025 13:20

Theo các nhà nghiên cứu, nhiều loài bướm thuộc họ Lycaenidae đã phát triển một chiến lược tiến hóa kỳ lạ giúp tăng cường phòng. Đó là việc chúng tạo ra 'đầu giả' ở cánh sau. Đây được xem là một trong những chiến lược tiến hóa độc đáo nhất từng được ghi nhận ở côn trùng. Ảnh: idisdao/500px/Getty Images.

Các nhà côn trùng học từ Viện Giáo dục và Nghiên cứu Khoa học Ấn Độ đã có khám phá quan trọng khi tiến hành nghiên cứu chuyên sâu, phân tích dữ liệu từ 928 loài bướm Lycaenid. Nghiên cứu mới tập trung vào mối liên hệ giữa các đặc điểm tạo nên 'đầu giả' như râu giả, đốm màu, đường viền mô phỏng đầu, các vệt hội tụ và màu sắc tương phản. Ảnh: lucaskaminski/iNaturalist.

Kết quả nghiên cứu của các chuyên gia cho thấy hầu hết các đặc điểm trên tiến hóa đồng thời, phản ánh một mối liên kết chức năng chặt chẽ trong việc chống lại các loài săn mồi. Ảnh: Yumnam & Kodandaramaiah; Proc. R. Soc. B., 2025.

Đặc biệt, thằn lằn nhiệt đới, loài động vật có thị lực nhạy bén nhưng dễ bị đánh lừa bởi các hình ảnh giả lập, là mục tiêu chính của chiến lược tạo ra 'đầu giả' của nhiều loài bướm thuộc họ Lycaenidae. Ảnh: naturewalkswithjudy.com.

Điểm then chốt của chiến lược tạo 'đầu giả' nằm ở khả năng chuyển hướng tấn công. Cơ thể bướm, vốn giàu dinh dưỡng, thường là mục tiêu chính của kẻ săn mồi, trong khi phần cánh chỉ là lớp bảo vệ phụ. Ảnh: naturewalkswithjudy.com.

Với 'đầu giả' ở đuôi, bướm đã thành công trong việc đánh lừa kẻ săn mồi, khiến chúng tấn công vào phần cánh thay vì cơ thể. Nhờ vậy, những cá thể bướm có cơ hội sống sót trước kẻ thù cũng như đảm bảo khả năng truyền gen cho thế hệ sau, trở thành một ưu thế tiến hóa quan trọng. Ảnh: naturewalkswithjudy.com.

Một số loài bướm đã phát triển chiến lược tạo 'đầu giả' vô cùng tinh vi. Điển hình là loài bướm Airamanna columbia. Với sự phối hợp giữa râu giả nhô ra, đốm đỏ hình mắt và màu sắc rực rỡ, phần đuôi của bướm Airamanna columbia trông như một chiếc đầu hoạt hình sống động. Ảnh: naturewalkswithjudy.com.

Trong khi đó, bướm Arawacus aetolus lại chọn cách sử dụng hoa văn sắc nét và đối xứng để tạo hiệu ứng nhiễu thị giác, khiến kẻ săn mồi khó có thể xác định được vị trí tấn công chính xác. Ảnh: rcannon992.com.

Khám phá mới cung cấp bằng chứng tiến hóa vĩ mô cho giả thuyết rằng các loài bướm không đơn giản chỉ thay đổi màu sắc cơ thể để ngụy trang mà còn phát triển chiến lược độc đáo giúp sống sót trước kẻ săn mồi và duy trì nòi giống. Ảnh: rcannon992.com.

TIN LIÊN QUAN