Cây xanh đô thị đang bị chèn ép

Cây xanh đô thị đóng vai trò quan trọng trong việc giảm ô nhiễm không khí, là nơi dừng chân nghỉ mát giữa tiết trời nóng bức. Vậy nhưng, giờ đây cây xanh lại đang trở thành nỗi lo lắng của nhiều người do nguy cơ ngã đổ từ tác động của quá trình chỉnh trang đô thị.

06/12/2025 08:22

Rễ một cây xanh trên đường Huyền Trân Công Chúa (phường Bến Thành, TPHCM) trồi lên, lấn ra đường đi. Ảnh: MINH HẢI

Không gian cho cây phát triển bị thu hẹp

Theo thống kê của Sở Xây dựng TPHCM, thời gian qua, trên địa bàn thành phố xảy ra 582 trường hợp sự cố cây xanh, trong đó có 250 trường hợp cây xanh ngã đổ, 235 trường hợp cành nhánh gãy, 97 trường hợp cây nghiêng. Thiệt hại ghi nhận có 2 người bị thương, 5 ô tô, 8 xe máy hư hỏng nhẹ và một số công trình bị thiệt hại. Nguyên nhân cây ngã đổ, gãy nhánh là do các yếu tố bất lợi của thời tiết như mưa dông, gió lốc, gió xoáy.

Lãnh đạo Sở Xây dựng TPHCM cho biết, sự hiện diện ngày càng dày đặc nhà cao tầng, công trình giao thông, công trình ngầm, bê tông hóa vỉa hè… đã khiến không còn đủ không gian cho tán cây phát triển, cho hệ rễ neo, bám, dẫn đến tác động tiêu cực đến sinh trưởng, phát triển và sức khỏe của cây.

Theo ghi nhận của PV Báo SGGP, tình trạng cây xanh bị trồi rễ đang xảy ra ở nhiều tuyến đường trên địa bàn TPHCM. Tại đường Lê Hồng Phong - đoạn từ đường Hùng Vương đến đường 3/2 (phường Vườn Lài), trên tuyến đường có khoảng 52 cây xanh, trong đó 8 cây bị trồi rễ. Tại đường Trần Phú - đoạn từ đường Lê Hồng Phong đến đường Trần Bình Trọng (phường Chợ Quán) cũng có 7 cây xanh cổ thụ, trong đó 4 cây có hiện tượng rễ trồi lên mặt đất…

Đường Dương Văn An - đoạn từ đường số 22 đến đường Thái Thuận (phường Bình Trưng) dài khoảng 200m, có 36 cây xanh, cây có chiều cao trung bình từ 20-25m, đường kính cây từ 120-150cm. Trong số 36 cây nói trên, chúng tôi đếm được có 19 cây bị trồi rễ. Nghiêm trọng hơn, có những cây mà rễ đã ăn sâu vào cổng ra vào của một số nhà dân ở đây, chẳng hạn như cây xanh ở trước địa chỉ 91, 105, 107 đường Dương Văn An.

Bà Nguyễn Thị Liên, người dân sinh sống trên tuyến đường Dương Văn An, kể rằng sáng nào bà cũng đi qua đoạn đường này để vào công viên tập thể dục. Thấy trên đoạn đường này lổm nhổm gạch đá do rễ cây trồi lên, bà sợ vấp phải gạch đá rồi té ngã, chưa kể không biết cây ngã đổ bất cứ lúc nào vì rễ cây đã trồi khỏi mặt đất.

Rủi ro rình rập

Một số chuyên gia cây xanh cho rằng, khi không gian bị thu hẹp, cây xanh sẽ không thể phát triển như bình thường, điều này có thể gây ra những rủi ro như cây bị đổ, cành nhánh bị gãy bất ngờ nếu gặp thời tiết bất lợi như mưa to, gió lớn…, gây thiệt hại về người và tài sản.

TS Đinh Quang Diệp, nguyên Trưởng bộ môn Cảnh quan và Kỹ thuật hoa viên, Trường Đại học Nông Lâm TPHCM, cho biết, có một số cây không hợp với đô thị như cây dầu (do đặc thù cây dầu rất cao, tốc độ ra nhánh nhanh, nếu việc chăm sóc, cắt tỉa không kịp thời sẽ dễ phát sinh rủi ro). Việc trồng các loại cây có kích thước không phù hợp với đặc điểm đô thị, cộng với việc đô thị hóa ngày càng mạnh chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của cây xanh.

Khi cây xanh không được phát triển tự nhiên, thêm vào đó là việc chăm sóc, duy tu không đảm bảo, nếu gặp thời tiết bất lợi sẽ không tránh khỏi những rủi ro. 'Thành phố nên trồng các loại cây có chiều cao chỉ từ 12-15m là chuẩn', TS Đinh Quang Diệp nêu ý kiến.

Bà Nguyễn Thị Huỳnh Anh, Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Công viên cây xanh TPHCM, thông tin, công ty được giao chăm sóc cây xanh trên nhiều tuyến đường đang thực hiện thi công cải tạo, chỉnh trang vỉa hè và thi công các hạ tầng kỹ thuật, như đường Mạc Đĩnh Chi, Sương Nguyệt Anh, Trần Hưng Đạo, Lê Thánh Tôn, Nguyễn Đình Chiểu, Nguyễn Thị Minh Khai, Nguyễn Trãi…

Trong quá trình thi công, một số đơn vị thi công đã sử dụng phương tiện cơ giới phá dỡ, cào bóc nền vỉa hè, đào trong vùng rễ an toàn của cây xanh làm lộ rễ, gây tổn thương cơ học cho hệ rễ cây xanh hiện hữu trên đường. Việc thi công như trên tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn cho hệ thống cây xanh tại khu vực xung quanh.

Trao đổi với PV Báo SGGP, ông Võ Khánh Hưng, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM, cho hay, để đảm bảo an toàn, các đơn vị quản lý cây xanh luôn triển khai công tác cắt tỉa, xử lý nhánh khô theo quy trình kỹ thuật; lập kế hoạch kiểm tra, rà soát hệ thống cây xanh trên đường phố, công viên để đốn hạ, trồng thay thế những cây bị sâu bệnh, già cỗi, bọng gốc, nghiêng có khả năng gãy đổ gây nguy hiểm…

Bên cạnh đó, Sở Xây dựng giao Trung tâm Quản lý hạ tầng kỹ thuật triển khai trồng khảo nghiệm một số chủng loại cây mới như trám trắng, bàng vuông, bàng biển, xoan chịu hạn… trên một số tuyến đường, trong công viên và đang trong quá trình ghi nhận, đánh giá.

TS ĐINH THỊ THANH NGA, Giảng viên Khoa Luật, Trường Đại học Sài Gòn:

Theo Điều 604 Bộ luật Dân sự 2015, khi có thiệt hại do cây xanh ngã đổ, thì những đơn vị đang thực hiện duy tu, chăm sóc cây xanh theo hình thức đấu thầu phải bồi thường. Tuy nhiên, cũng theo quy định của pháp luật, sẽ có trường hợp cây cối gãy đổ bất thình lình do thiên tai mà đơn vị đang chăm sóc, duy tu cây xanh không thể lường trước hoặc không thể ngăn chặn dù đã áp dụng mọi biện pháp phòng ngừa hợp lý. Khi đó họ sẽ không phải chịu trách nhiệm bồi thường. Thực tế cũng đã xảy ra trường hợp dông lốc bất ngờ hoặc gió lớn làm cây cối trên đường ngã đổ, rớt nhánh gây thiệt hại cho người đi đường. Nếu các đơn vị này chứng minh mình hoàn toàn không có lỗi thì sẽ miễn trách nhiệm bồi thường về phương diện pháp lý, nhưng việc chứng minh điều này sẽ không dễ dàng.

Theo MINH HẢI/Sài Gòn Giải Phóng