Chủ động thích ứng, tăng khả năng chống chịu của công trình giao thông

Ảnh hưởng của mưa bão gây ngập úng, thậm chí ngập lâu và ngập sâu diễn tại nhiều địa phương đã gây thiệt hại lớn đối với hạ tầng giao thông.

21/10/2025 09:54

Phóng viên Báo Nhà báo và Công luận đã có cuộc trao đổi với ông Trần Bảo Ngọc - Viện trưởng Viện Khoa học và công nghệ GTVT (Bộ Xây dựng) liên quan đến những tác động của mưa lũ đối với chất lượng các công trình hạ tầng giao thông.

Ông Trần Bảo Ngọc - Viện trưởng Viện Khoa học và công nghệ GTVT (Bộ Xây dựng). Ảnh: TL.

+Thưa ông, mưa bão gây ngập úng, thậm chí ngập lâu và ngập sâu ở nhiều địa phương. Đặc biệt là lũ lớn ảnh hưởng thế nào đến chất lượng các công trình giao thông; nhất là công trình cầu, cống?

Ông Trần Bảo Ngọc - Viện trưởng Viện Khoa học và công nghệ GTVT: Trong thời gian qua, các đợt mưa lớn, ngập úng kéo dài và lũ lớn đã ảnh hưởng đến hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông, đặc biệt là các công trình cầu, cống và nền đường.

Mưa lũ làm xói lở taluy, cuốn trôi vật liệu nền đường gây mất ổn định mái dốc, sụt trượt, và trong nhiều trường hợp có thể làm hư hỏng kết cấu móng cầu, mố trụ cầu do dòng chảy mạnh và thay đổi đột ngột mực nước.

Đối với cầu, cống là những công trình chịu tác động trực tiếp của dòng chảy, việc xói chân trụ, bào mòn vật liệu bảo vệ hoặc bồi lấp cửa thoát nước có thể làm giảm khả năng chịu lực gây nguy cơ mất an toàn kết cấu nếu không được kiểm tra và khắc phục kịp thời.

Ngoài ra, nước ngập lâu ngày cũng làm suy giảm khả năng chịu tải của nền móng, ăn mòn bê tông và kết cấu thép, đặc biệt tại các khu vực ngập mặn hoặc nước có độ pH bất thường.

+Việc đánh giá chất lượng công trình giao thông được thực hiện như thế nào? Các công trình liệu có đảm bảo an toàn khi tiếp tục vận hành, khai thác không?

Ông Trần Bảo Ngọc - Viện trưởng Viện Khoa học và công nghệ GTVT: Theo chúng tôi được biết, ngay sau các đợt mưa, lũ lớn, các cơ quan quản lý giao thông địa phương và đơn vị quản lý đường bộ đều tổ chức kiểm tra hiện trường, đánh giá mức độ hư hỏng của các công trình theo quy định.

Hình ảnh cầu Vát nối TP.Hà Nội với tỉnh Bắc Ninh bị ngập sâu 2 đầu đường dẫn trong đợt mưa bão lịch sử đầu tháng 10 vừa qua.

Việc kiểm tra, đánh giá được thực hiện theo các tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành. Trên cơ sở kết quả kiểm tra, đánh giá, các đơn vị tư vấn và cơ quan quản lý sẽ phân loại mức độ hư hại.

Từ đó xác định công trình nào đủ điều kiện tiếp tục khai thác đủ tải hoặc hạn chế tải trọng, công trình nào cần gia cố khẩn cấp hoặc tạm dừng sử dụng để sửa chữa.

Theo Cục Đường bộ Việt Nam, báo cáo từ các địa phương cho thấy, thiệt hại do thiên tai gây ra; đặc biệt là các cơn bão số 9, 10 và 11 lên tới 3.239,4 tỷ đồng với đường tỉnh là 1.160,3 tỷ đồng và đường quốc lộ 2.079 tỷ đồng.
Ước tính thiệt hại tại 9 tỉnh gồm: Sơn La, Điện Biên, Lào Cai, Lai Châu, Cao Bằng, Thái Nguyên, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh khoảng 2.079 tỷ đồng.

Nhìn chung, các tuyến quốc lộ và công trình trọng điểm đều được kiểm tra định kỳ và đột xuất nên có thể đảm bảo an toàn vận hành.

Song với diễn biến mưa lũ cực đoan ngày càng phức tạp, việc theo dõi thường xuyên vẫn là yêu cầu bắt buộc để chủ động phát hiện và kịp thời ứng phó.

+Để có thể thực hiện đánh giá chuyên sâu thường xuyên sau những đợt mưa ngập và lũ lớn, theo ông cơ quan quản lý cần có những giải pháp nào nhằm đảm bảo chất lượng công trình và an toàn giao thông.

Ông Trần Bảo Ngọc - Viện trưởng Viện Khoa học và công nghệ GTVT: Trong thời gian qua, nhiều khu vực đã liên tục xuất hiện những đợt mưa lớn do ảnh hưởng của bão tác động tiêu cực đến hệ thống kết cấu hạ tầng GTVT.

Theo chúng tôi, cơ quan quản lý cần tiếp tục quan tâm đến một số giải pháp chủ yếu sau để đảm bảo chất lượng công trình và đảm bảo an toàn giao thông:

Tiếp tục rà soát hoàn thiện các quy định, các tiêu chuẩn, quy chuẩn ký thuật một cách đồng bộ. Tăng cường hệ thống quan trắc và cảnh báo sớm. Nâng cao năng lực bảo trì và phản ứng sau thiên tai.

Bảo đảm an toàn khi vận hành các công trình giao thông sau mưa lũ. Ảnh: TL.

Cùng với tăng cường ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý chất lượng. Tăng cường phối hợp đa ngành và truyền thông cộng đồng.

Định hướng lâu dài, các cơ quan quản lý nên xem xét, chuyển từ tư duy 'sửa chữa sau hư hỏng' sang 'chủ động thích ứng và tăng khả năng chống chịu', bằng cách:

Thiết kế cầu, cống, nền đường có tính đàn hồi, linh hoạt cao trong điều kiện ngập lụt và mưa bão cực đoan.

Ứng dụng vật liệu địa kỹ thuật, bê tông tính năng cao, phụ gia chống xâm thực để tăng tuổi thọ trong môi trường ngập nước;

Tích hợp công trình giao thông vào quy hoạch thủy lợi, thoát nước đô thị và phòng chống thiên tai của địa phương...

Theo Ngọc Hải/Nhà báo và Công luận