Vì sao sụt cân nghiêm trọng ở bệnh nhân ung thư?

Sụt cân nghiêm trọng ở bệnh nhân ung thư thường do nhiều yếu tố kết hợp, bao gồm tác động của khối u, tác dụng phụ của điều trị.

14/08/2025 20:00

Theo nghiên cứu mới được công bố bởi các nhà khoa học Mỹ và Israel, tình trạng viêm do ung thư kích hoạt làm tổn thương dây thần kinh phế vị - trục liên lạc chính giữa não và gan. Sự gián đoạn này làm rối loạn chức năng chuyển hóa của gan, dẫn tới suy giảm nghiêm trọng cả khối cơ lẫn mỡ trong cơ thể.

Nhóm nghiên cứu, do Tiến sĩ Naama Darzi (Viện Weizmann, Israel) và Tiến sĩ Aliesha Garrett (Trung tâm Ung thư MD Anderson, Mỹ) dẫn đầu, đã thử nghiệm phong tỏa có chọn lọc dây thần kinh phế vị bên phải ở chuột bằng phương pháp không xâm lấn. Kết quả cho thấy, can thiệp này ngăn chặn hoàn toàn sự phát triển hội chứng suy mòn, cải thiện phản ứng của chuột với hóa trị, đồng thời nâng cao sức khỏe tổng thể và tỷ lệ sống sót.

Đáng chú ý, phương pháp phong tỏa dây thần kinh này dựa trên các công nghệ đã được cấp phép sử dụng trong điều trị lâm sàng, vì vậy có thể nhanh chóng triển khai trên người bệnh. Hiện các thử nghiệm lâm sàng đang được tiến hành nhằm đánh giá hiệu quả và độ an toàn ở bệnh nhân ung thư.

Các chuyên gia nhận định, nếu được áp dụng rộng rãi, kỹ thuật này có thể cải thiện chất lượng sống và kéo dài tuổi thọ cho hàng triệu bệnh nhân ung thư, đặc biệt là những người đang bị sụt cân nghiêm trọng khi mắc các loại ung thư có tỷ lệ suy mòn cao.

Ngoài ý nghĩa thực tiễn, nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí Cell còn cho thấy vai trò then chốt của sự giao tiếp giữa não và cơ thể đối với sức khỏe và bệnh tật. Việc điều chỉnh lại các 'đường dây' liên lạc sinh học này có thể mở ra nhiều hướng điều trị mới, không chỉ cho ung thư mà còn cho nhiều bệnh mạn tính khác.

Với phát hiện này, giới khoa học kỳ vọng sẽ sớm thay đổi cách tiếp cận trong điều trị ung thư, không chỉ tập trung vào tiêu diệt khối u mà còn bảo vệ và duy trì sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.

Ảnh minh họa/Internet.

Trước đó, hồi đầu năm 2025, các nhà khoa học Trung Quốc cũng vừa công bố một phát hiện quan trọng, hé lộ cơ chế đằng sau tình trạng sụt cân nghiêm trọng, không thể phục hồi hoàn toàn ở bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối, hay còn gọi là hội chứng suy mòn do ung thư (cancer cachexia).

Nghiên cứu, được công bố trên tạp chí Cell Metabolism, xác định một cytokine do khối u tiết ra, có tên là yếu tố ức chế di chuyển đại thực bào (MIF), là 'thủ phạm' chính gây ra tình trạng sụt cân trầm trọng ở bệnh nhân ung thư.

Cytokine là những protein nhỏ, giúp cho các tế bào của cơ thể có sự tương tác với nhau. Khi hệ thống miễn dịch phát hiện có các mối đe dọa thì những tế bào sẽ giải phóng các cytokine để phối hợp phản ứng cơ thể.

Các nhà khoa học nhận thấy MIF, một cytokine được tiết ra từ khối u, không chỉ gây ra tình trạng viêm mãn tính trong mô mỡ mà còn ngăn chặn sự phát triển của tế bào gốc thành tế bào mỡ trưởng thành. Hậu quả là bệnh nhân gặp phải vấn đề suy giảm chất béo nghiêm trọng, dẫn đến tình trạng suy mòn.

Suy mòn do ung thư là một 'sát thủ' thầm lặng, gây ra 20% số ca tử vong liên quan đến ung thư. Hội chứng này tàn phá cơ thể bệnh nhân, gây ra tình trạng sụt cân nghiêm trọng, teo cơ, chán ăn và suy giảm chức năng thể chất. Khi suy mòn xuất hiện, bệnh nhân trở nên quá yếu và không thể chịu đựng được các phương pháp điều trị ung thư. Cho đến nay, cơ chế đằng sau sự phát triển của hội chứng này vẫn còn là một bí ẩn.

Nhóm nghiên cứu tại Đại học Bắc Kinh đã phát hiện ra rằng MIF tương tác với thụ thể ACKR3, kích hoạt tình trạng viêm và xơ hóa trong mô mỡ. Ngay cả khi có đủ chất dinh dưỡng, các tế bào gốc vẫn không thể phát triển thành tế bào mỡ chức năng.

Nghiên cứu sâu hơn đã tiết lộ mối tương quan chặt chẽ giữa mức MIF tăng cao trong máu và mức độ sụt cân ở bệnh nhân ung thư phổi, dạ dày và đại trực tràng. Trong các thí nghiệm trên chuột, việc ức chế MIF-ACKR3 đã giảm thiểu hiệu quả tình trạng mất chất béo và các triệu chứng khác của suy mòn.

Nhà khoa học Hu Xinli, đồng tác giả nghiên cứu nhận định: 'Đối với bệnh nhân gặp phải hội chứng suy mòn do ung thư, vấn đề không phải là thiếu dinh dưỡng, mà là sự rối loạn trong cách phân phối chất dinh dưỡng trong cơ thể… MIF là yếu tố chính gây ra tổn thương không thể phục hồi ở mô mỡ'. Do đó, nếu vấn đề này có thể được khắc phục, các mô mỡ có thể hoạt động trở lại một cách bình thường, giúp duy trì sức khỏe toàn diện của cơ thể. Điều này sẽ giúp bệnh nhân có thể tiếp nhận các liệu pháp điều trị ung thư.

Ảnh minh họa/Internet.

Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu cũng nhận thấy việc tập thể dục cũng giúp những con chuột thí nghiệm giảm mức MIF trong máu, đồng thời tăng số lượng tế bào gốc có khả năng phát triển thành tế bào mỡ trưởng thành. Điều này cho thấy rằng duy trì sức khỏe trao đổi chất thông qua tập thể dục có thể là một liệu pháp hiệu quả cho bệnh nhân. Tuy nhiên, ở giai đoạn này, bệnh nhân thường quá yếu để tham gia hoạt động thể chất.

Các nhà khoa học tin rằng nghiên cứu này sẽ mở đường cho các phương pháp mới giúp điều trị hiệu quả hội chứng suy mòn do ung thư.

Theo Bình Nguyên/Tri thức & Cuộc sống