Động thái này nhanh chóng thu hút sự quan tâm của dư luận, đặt ra câu hỏi: Đây là bước đi cần thiết nhằm siết chặt chuẩn đầu vào, hay chỉ là hệ quả tất yếu của việc xét tuyển học bạ đã bị lạm dụng trong nhiều năm qua?
Trao đổi với phóng viên Báo Nhà báo và Công luận, PGS.TS Nguyễn Văn Thụ, Trưởng phòng Đào tạo, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 cho rằng, việc nhiều trường giảm hoặc bỏ xét tuyển học bạ xuất phát từ những băn khoăn có thật về độ tin cậy và tính đồng đều của kết quả đánh giá học sinh giữa các địa phương.
'Thực tế cho thấy, khi quyết định thu hẹp hoặc dừng xét tuyển bằng học bạ, nhiều trường đều đặt vấn đề về sự chưa đồng đều trong chất lượng đánh giá học sinh giữa các vùng miền. Đây là một quan điểm phổ biến và có cơ sở nhất định', ông Thụ nhìn nhận.
Ở không ít nơi, điểm học bạ được phản ánh là 'đẹp' hơn so với năng lực thực tế, dẫn tới sự chênh lệch rõ rệt khi so sánh với kết quả các kỳ thi chuẩn hóa. Điều này khiến các trường đại học, đặc biệt là những cơ sở đào tạo có uy tín, phải cân nhắc lại việc sử dụng học bạ như một kênh tuyển sinh chính.
![]()
Bản chất của học bạ là hình thức đánh giá quá trình. Ảnh: NB&CL
Tuy nhiên, theo ông Thụ, sẽ là phiến diện nếu chỉ nhìn học bạ dưới góc độ tiêu cực. Bản chất của học bạ là hình thức đánh giá quá trình, phản ánh nỗ lực học tập của học sinh trong suốt ba năm THPT, chứ không chỉ ở một thời điểm.
'Ở bậc THPT, học sinh được đánh giá liên tục trong ba năm, trong khi các kỳ thi, dù là kỳ thi tốt nghiệp THPT hay các kỳ thi độc lập do các trường tổ chức, đều chỉ phản ánh năng lực người học tại một thời điểm nhất định. Vì vậy, mỗi phương thức đánh giá đều có ưu điểm và hạn chế riêng', ông Thụ phân tích.
Vấn đề, theo ông Thụ không nằm ở việc 'nên hay không nên' xét tuyển học bạ, mà là cách lựa chọn và kết hợp các phương thức sao cho hợp lý, khoa học và phù hợp với từng nhóm ngành đào tạo.
Thực tế, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 không đi theo xu hướng 'quay lưng' hoàn toàn với học bạ. Trong phương án tuyển sinh năm 2026 vừa công bố, nhà trường tiếp tục duy trì 4 phương thức tuyển sinh: Xét tuyển thẳng theo quy chế của Bộ Giáo dục và Đào tạo, xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT; xét tuyển bằng học bạ đối với một số ngành và sử dụng kết quả kỳ thi riêng do trường tổ chức.
Điểm đáng chú ý là học bạ chỉ được áp dụng cho những ngành được xác định là cốt lõi, có đặc thù riêng. Cụ thể gồm: Vi mạch – bán dẫn, thiết kế vi mạch – bán dẫn; kỹ thuật hóa học; công nghệ sinh học; và quản lý thể dục thể thao.
Với ngành quản lý thể dục thể thao, đối tượng tuyển sinh chủ yếu là các vận động viên đã qua độ tuổi thi đấu, có nhu cầu chuyển sang học quản lý hoặc huấn luyện.
'Nếu buộc nhóm đối tượng này phải quay lại với các kỳ thi chuẩn hóa như học sinh phổ thông thì sẽ rất khó khả thi. Do đó, việc sử dụng học bạ trong trường hợp này là phù hợp', ông Thụ cho biết.
Cũng theo ông Thụ, một nguyên nhân quan trọng khiến học bạ bị 'mất điểm' trong mắt các trường đại học là tình trạng lạm dụng phương thức này trong thời gian qua, đặc biệt ở một số cơ sở đào tạo ngoài công lập. Khi áp lực tuyển sinh và chạy theo chỉ tiêu gia tăng, học bạ trở thành con đường nhanh nhất để lấp đầy giảng đường.
Nhận diện được thực tế này, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có hai điều chỉnh lớn từ mùa tuyển sinh 2025: Bỏ xét tuyển sớm và thực hiện quy đổi điểm trúng tuyển giữa các phương thức về cùng thang điểm thi tốt nghiệp THPT. Đây là những bước đi quan trọng nhằm lập lại trật tự trong công tác tuyển sinh.
![]()
Bài toán tuyển sinh đại học vì thế không có lời giải giản đơn. Ảnh: NB&CL
Số liệu của Bộ Giáo dục và Đào tạo cho thấy, năm 2025, tỷ lệ thí sinh trúng tuyển bằng phương thức xét học bạ trên cả nước lên tới 42,41% - một con số không nhỏ, phản ánh mức độ phổ biến, thậm chí là 'lấn át' của phương thức này.
Riêng tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, trước khi áp dụng quy đổi điểm, chỉ tiêu xét tuyển học bạ chỉ chiếm khoảng 5–10% và hiệu quả tuyển sinh được đánh giá là tốt. Tuy nhiên, trong năm 2025, số thí sinh trúng tuyển bằng học bạ của trường tăng vọt lên 23%, theo đúng xu hướng chung.
Việc quy đổi điểm giữa các phương thức, theo ông Thụ, là cần thiết và mang tính khoa học. Song, vấn đề nằm ở chất lượng dữ liệu đầu vào.
'Các phương pháp thống kê chỉ cho kết quả chính xác khi dữ liệu được chuẩn hóa', ông Thụ nhấn mạnh.
Phân tích hơn 700 thí sinh trúng tuyển bằng học bạ năm 2025 của trường, trong đó có khoảng 600 thí sinh tốt nghiệp THPT cùng năm, nhà trường đã đối sánh điểm học bạ với điểm thi tốt nghiệp THPT ở cùng tổ hợp môn. Kết quả cho thấy, điểm học bạ của nhóm thí sinh này cao hơn đáng kể so với điểm thi.
'Điều đó cho thấy, nếu không tính toán kỹ lưỡng, việc quy đổi điểm từ học bạ sang thang điểm thi tốt nghiệp THPT có thể dẫn tới sai lệch trong đánh giá năng lực người học', ông Thụ nói.
Dù vậy, ông Thụ khẳng định, không nên vì những bất cập đó mà phủ nhận hoàn toàn giá trị của học bạ. Lập luận cho rằng học bạ bị 'làm đẹp' chỉ đúng với một bộ phận rất nhỏ, và việc bỏ hẳn xét tuyển học bạ có thể là phản ứng mang tính cực đoan.
Đặc biệt, với các ngành công nghệ mũi nhọn như bán dẫn, bài toán nhân lực đang rất cấp bách. Mục tiêu đến năm 2030 là đào tạo 50.000 nhân lực cho lĩnh vực này, trong khi năm 2025 mới chỉ đạt khoảng 5.600 người. Để hiện thực hóa mục tiêu, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép các trường tuyển sinh cả những người đã tốt nghiệp cao đẳng, đại học ở ngành gần.
'Nếu yêu cầu các đối tượng này phải có điểm thi tốt nghiệp THPT theo chương trình mới thì gần như không khả thi. Trong trường hợp này, học bạ vẫn là một kênh tuyển sinh phù hợp', ông Thụ phân tích thêm.
![]()
Điều cần thiết là một cách tiếp cận cân bằng, khoa học và nhân văn – nơi mỗi phương thức được đặt đúng vị trí. Ảnh: NB&CL
Trong bối cảnh phương thức tuyển sinh liên tục thay đổi, ông Thụ khuyến nghị thí sinh cần giữ tâm thế bình tĩnh, chủ động tìm hiểu thông tin và theo đuổi đam mê thực sự của bản thân. Ông cũng lưu ý, nhiều hoạt động hiện nay được gọi là 'tư vấn định hướng nghiệp' nhưng chưa thực sự chuẩn xác về khái niệm.
'Nghề là công việc để mưu sinh, còn nghiệp là đam mê gắn bó lâu dài. Hai điều này không phải lúc nào cũng trùng nhau. Thí sinh cần nghiên cứu kỹ, lựa chọn ngành học sao cho nghề có thể gắn với nghiệp', ông Thụ bày tỏ.
Khi các trường đại học đồng loạt điều chỉnh phương thức tuyển sinh, tổ chức kỳ thi riêng hoặc thay đổi tổ hợp xét tuyển, việc thích nghi trở thành yêu cầu bắt buộc. Thí sinh cần chủ động hơn bao giờ hết, từ việc lựa chọn kỳ thi phù hợp đến việc xác định tổ hợp môn thế mạnh, để không bị động trước những thay đổi ngày càng nhanh của bức tranh tuyển sinh đại học.
Copy link
Quay lại
